Welke stofzuiger kies ik?
De meest effectieve manier om inademing van stof te voorkomen is het (volledig) compartimenteren van een bron (boren, schuren, slijpen en dergelijke). Hoe beter de compartimentering, hoe minder aanvullende beheersmaatregelen er nodig zijn om onder een grenswaarde te blijven. Als tweede beheersmaatregel is het gebruik van industriële stofzuigers een optie (capaciteit > 150 m3/uur). Maar ja, hoe kies ik de juiste stofzuiger?
Deze compacte stofzuiger van Festool is in combinatie met een excentrische schuurmachine (hier niet afgebeeld) door TNO getest op 8 uur verantwoord schuren van hardhout per 8-urige werkdag.
Door het goed gebruik van stofzuigers kan de stofemissie met een factor 100 of meer worden verminderd. Bij het gebruik van bijvoorbeeld water als beheersmaatregel is de effectiviteit veel minder (circa 5 maal). Naarmate de bron meer ‘open’ is, zijn stofzuigers nodig met een grotere afzuigcapaciteit. De kwaliteit van de filters (H, M en L) is mede bepalend voor de secundaire verspreiding van stof in een werkruimte. Ook het filterreinigingssysteem (automatisch, handmatig, trilling, lucht) is een belangrijke parameter. Al deze aspecten in hun samenhang bepalen uiteindelijk de feitelijke blootstelling van de werknemer op de werkplek.
TNO Prestatietoets
Er is een TNO Prestatietoets voor stofzuigers. Deze toets is gebaseerd op het testen van complete systemen (gereedschap, afzuigmodule, slang en stofzuiger). Op www.stofvrijwerken.tno.nl staan inmiddels bijna 670 geteste stofvrije gereedschappen, waaronder ruim 100 stofzuigers.
Iedere geteste stofzuiger heeft een label dat aangeeft hoeveel uur (1-8 uur) per acht-urige werkdag kan worden gewerkt zonder dat de blootstelling aan een schadelijke stof (respirabel kristallijn silica, hardhout en dergelijke), gemeten in de ademzone van de werknemer, wordt overschreden.
Om een vergelijking tussen enkel de stofzuigers onderling te kunnen maken, is er speciaal voor stofzuigers een tweede label ontwikkeld. Dit label geeft aan binnen welke klasse een stofzuiger valt (A, B, C of D). De test betreft een industriële stofzuiger in combinatie met een Metabo haakse slijper WE 9-125 Quick 125 mm (900 W) met TNO-afzuigkap. Gedurende een periode van 60 minuten wordt continu gewerkt in kalkzandsteen. In deze periode wordt circa 60 strekkende meter sleuf geproduceerd. De hoeveelheid kwartshoudend materiaal verzameld in de industriële stofzuiger bedraagt circa 7,0 kg.
Voor een indeling in één van de genoemde klassen geldt dat een stofzuiger aan zowel de eisen m.b.t. de minimale capaciteit voor die klasse moet voldoen als aan de eis voor het minimale TNO-uurlabel behorende bij die klasse. Alle stofzuigers met een label A, B of C zijn ook geschikt voor bewerkingen in hout.
| Type stofzuiger | Operationele capaciteit [m³/uur]* | TNO label |
| A-klasse | C > 150 | 5 – 8 uur |
| B-klasse | C > 100 en C ≤ 150 | 2 – 4 uur |
| C-klasse | C ≤ 100 | 1 uur |
| D-klasse | Alleen voor stofzuigers voor bewerkingen met hout | |
* capaciteit gemeten na de test aan het eind van de slang
Een overzicht van de door TNO geteste stofzuigers en de daarop behaalde klasse vindt u op www.stofvrijwerken.tno.nl/stofzuigers.
Metabo accu stofzuiger ASR 36-18 BL 25 M SC, getest door TNO met een haakse slijper 125 mm. Goed voor 2 uur verantwoord slijpen per 8-urige werkdag in kalkzandsteen (120 meter slijpen) en 4 uur per 8-urige werkdag in beton of baksteen (240 meter slijpen).