Smeer je in!

Op 19 maart 2025 kwam ook nog een ander onderzoek naar buiten: jaarlijks krijgen zeker 7.000 Nederlanders kanker door blootstelling aan schadelijke stoffen of uv-straling op het werk. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van TNO in opdracht van KWF Kankerbestrijding. Bij circa 68% van deze diagnoses gaat het om huidkanker. Dat maakt het onderzoek van het Nationaal Huidfonds alleen maar belangwekkender.

Door hun beroep lopen buitenwerkers* twee tot drie keer zoveel risico op het krijgen van huidkanker. Het onderzoek geeft inzicht in de perspectieven waarom buitenwerkers zich wel of niet beschermen tegen de zon. Met die kennis kunnen passende oplossingen worden ontwikkeld. Het Nationaal Huidfonds roept werkgevers, werknemers en de overheid op om zonveilig buitenwerken vanzelfsprekend te maken.

“We zien in het onderzoek dat buitenwerkers de risico’s van langdurige blootstelling aan de zon tijdens het werk onderschatten”, zegt Christel von Reeken, coördinator Preventie van het Nationaal Huidfonds. “Doordat de schade van de zon veelal niet direct zichtbaar is, voelt het risico voor hen minder concreet. Ze onderschatten niet alleen de kans dát ze huidkanker kunnen krijgen, maar ook de ernst ervan. Ze noemen het ‘een huidkankertje dat goed te genezen is’. Maar ze beseffen niet dat er elk jaar 80.000 nieuwe patiënten bij komen en er jaarlijks 1.000 mensen overlijden aan de ziekte.** Degenen die er niet aan overlijden moeten soms blijvend behandeld worden, met littekens op zichtbare plekken zoals in het gezicht tot gevolg.”

Barrières

Onderzocht werd wat de barrières waren, waardoor buitenwerkers zich niet beschermden tegen de zon. Niet alleen ontbreekt bij buitenwerkers een gevoel van kwetsbaarheid, er is ook onvoldoende kennis over zonkracht, verbrandingen en het verband tussen zonblootstelling en huidkanker, zo blijkt uit het onderzoek. Von Reeken: “Door buitenwerkers, maar ook in protocollen, wordt zonbescherming vooral gekoppeld aan temperatuur en niet aan zonkracht. In het vroege voorjaar is het vaak nog echt niet zo warm. Toch wordt het al zonkracht 3, waarbij de onbeschermde huid schade oploopt die kan leiden tot huidkanker. Maar zonbescherming wordt vaak als minder belangrijk gezien dan het werk zelf en maakt het ook nog geen onderdeel uit van de sociale norm onder buitenwerkers. Zoals een dakdekker zei: ‘Insmeren? Nee, daar heb ik geen tijd voor. Bovendien, ik ben toch niet bang voor een beetje zon?’ ”

Motivatoren

Buitenwerkers die in hun omgeving iemand met huidkanker kennen of die kennis hebben over de schadelijkheid van UV-straling zijn volgens het onderzoek veel actiever om zich te beschermen tegen de zon. Een buitenwerker zei: ‘Dat gun je niemand, ook niet jezelf.’ “Ook als de werkgever zonbescherming agendeert en het belang ervan benadrukt, voelen de werknemers zich gesterkt om zichzelf te beschermen. Dat agenderen kan bijvoorbeeld via persoonlijke beschermingsmiddelen, rolmodellen of hitteprotocollen waarin zonkracht structureel is opgenomen”, aldus Von Reeken.

Het Nationaal Huidfonds pleit voor een integrale aanpak, gericht op urgentie, educatie en omgevingsfaciliteiten, met co-creatie van oplossingen samen met de buitenwerkers. Startend met de mogelijkheid om schaduw te zoeken tijdens het werk, beschermende kleding als onderdeel van de werkroutine en het faciliteren van zonnebrandcrème door de werkgever. “Huidkanker is een ernstige ziekte, maar het is ook een ziekte die in de meeste gevallen te voorkomen is”, benadrukt Von Reeken “Laten we de handen ineenslaan en ervoor zorgen dat buitenwerkers zich bewust worden van de risico’s en de juiste maatregelen kunnen nemen om zich te beschermen.”

* In het onderzoek zijn buitenwerkers met de volgende functies bevraagd: uitvoerder, monteur, meewerkend voorman, veiligheidsdeskundige, timmerman, maatvoerder, havenmeester, sluiswachter, medewerker groenvoorziening, medewerker milieustraat, chauffeur hijskranen, medewerker wijkbeheer, facilitair beheerder, medewerker veegmachine. 

** bron: IKNL cijfers 2024 / CBS