‘Dagelijks plezier van eigen kennis als constructeur’

Jacko Rook; dagelijks plezier van zijn kennis als constructeur en spart graag met de opdrachtgever.

Rook Bouw bouwde in 2021 ook al een bunker op het terrein van het Zwolse ziekenhuis voor een zogeheten Gamma Knife. Een innovatief bestralingsapparaat voor de behandeling van hersentumoren . “Het Isala Ziekenhuis is een van de drie ziekenhuizen in Nederland met zo’n apparaat. De bunker die we daarvoor gebouwd hebben, heeft betonnen wanden van 50 centimeter dik. Die wanden moeten de omgeving beschermen tegen de hoogenergetische straling die vrijkomt bij bestralingsbehandelingen. Het ontwerp en de constructie van die eerste bunker was relatief eenvoudig vergeleken met de constructie van de twee nieuwe bunkers”, zegt Jacko Rook.

Alledrie de bunkers maakte Rook Bouw in opdracht van BAM Bouw & Techniek in Apeldoorn. “Een relatie die is ontstaan hier in Vollenhove. Een prettige samenwerking op basis van persoonlijk contact en respect voor elkaars rol en kwaliteiten.”

Showroom in de kelder van het kantoor van Rook Bouw.

Nieuwste van het nieuwste

Met de twee nieuwe bunkers wil het Zwolse ziekenhuis zich voorbereiden op de komst van nieuwe generaties bestralingsapparaten. “In de eerste nieuwe bunker komt een MR-Linac (Magnetic Resonance Linear Accelerator). Dit is een combinatie van een MRI-scanner en een bestralingsapparaat (lineaire versneller), het nieuwste van het nieuwste.”

De MRI-scanner maakt gedetailleerde beelden waarop het bij de patiënt te bestralen gebied goed zichtbaar is, ook tijdens de bestralingsbehandeling. De samenvoeging van beide functies maakt het mogelijk de bestraling nog nauwkeuriger uit te voeren. Rook: “In de toekomst kan in de tweede bunker zo’n zelfde apparaat geplaatst worden, maar ook op komende generaties bestralingsapparaten is de bunker voorbereid. Mede daarom is ook gekozen voor een flexibel ontwerp van de bunkers.”

Door Rook bouw gebouwde stralingsmuren met uitsparingen voor de twee modulaire geveldelen.

Wapening tegen stralingslekkage

Om te zorgen voor voldoende bescherming tegen de straling in de bunkers zijn in beide bunkers de vloeren (tot 1,5 meter dik) en plafonds (tot 1,6 meter dik) opgebouwd met een 0,5 meter dikke basislaag beton met staalwapening, met daarbovenop drie lagen praktisch gewapend beton. Om storing bij de bestralingsapparatuur tegen te gaan, zijn enkele delen van de vloer met kunststofvezels gewapend, in plaats van staalwapening.

“De wanden zijn tot twee meter dik. Hoewel deze ook zonder wapening constructief sterk genoeg zijn, hebben we toch wapening toegepast. Daarmee hebben we de scheurwijdte ten gevolge van krimp beperkt. Dat was van belang, want scheuren in het beton kunnen leiden tot stralingslekken. Daarom waren er strenge eisen gesteld aan beperken van scheurwijdte in het beton ten gevolge van krimp”, aldus Rook.

Een andere maatregel die genomen werd om de scheurwijdte ten gevolge van uithardingskrimp te beperken, was de hydratatiewarmte van het beton zo laag mogelijk te houden. “Dat hebben we nauwkeurig via temperatuurmetingen gemonitord.”

De tot twee meter dikke wanden van de bunkers.

Uitdagingen in het werk

Voor het ontwerp en de constructie van de bunkers werkte Rook nauw samen met onder meer de constructeurs van Royal HaskoningDHV en A&E van BAM. “Door voorafgaand aan en tijdens de bouwfase betrokken te zijn bij de engineering kunnen wij onze waarde als specialist waarmaken. Zeker als andere dan standaardoplossingen gevraagd worden, komen wij in onze kracht. Ik heb in Zwolle Bouwkunde gestudeerd en heb me als constructeur gespecialiseerd. Daar heb ik nog dagelijks plezier van en ik mag graag sparren met de constructeur van de opdrachtgever.”

Voor de twee stralingsbunkers lagen op meerdere vlakken uitdagende eisen op tafel. De eerste was een modulaire opening in een van de wanden, waardoor het bestralingsapparaat in z’n geheel uit de bunker gehaald kan worden. “Het apparaat wordt in delen geleverd en in de bunker gemonteerd. Na gebruik moet het bij vervanging als complete machine afgevoerd kunnen worden. Daarvoor hebben we een deel van de wand met prefab betonblokken gedicht. Die blokken zijn met een heftruck te plaatsen en verwijderen en zijn uitgevoerd met sponningen en liplassen. Ze hebben dus geen doorlopende naden, die kunnen namelijk een potentieel stralingslek vormen. Aan de buitenzijde komt een demonteerbaar geveldeel.”

De in het werk gestorte wanden van de stralingsbunkers.

Aanvullende eisen

De nieuwe generatie bestralingsapparaten brachten meer uitdagingen met zich mee. Zo zorgt de specifieke stralingsafgifte van het apparaat voor aanvullende eisen. “Op sommige specifieke plekken in de bunkers moesten extra voorzetelementen komen om de vereiste bescherming te garanderen. Die prefab modulaire elementen hebben we in zwaarbeton uitgevoerd. Ook deze zwaarbetonelementen zijn opgebouwd uit meerdere blokken met sponningen en liplassen die doorgaande naden voorkomen.”

Volgens Rook was het garanderen van de ondergrens van de geëiste volumieke massa van minimaal 3.900 kg/m³ een lastige opgave. Rook: “Gewoon beton heeft een volumieke massa van ongeveer 2.300 kg/m³. Door riviergrind te vervangen door basaltgrind maak je het beton al wel iets zwaarder, maar voor het in dit project gevraagde beton hebben we een soort ijzererts in plaats van normaal betongrind en betonzand gebruikt. Daarmee hebben we de geëiste volumieke massa uiteindelijk kunnen garanderen.”

Hanteerbaar houden

Mede vanwege die aanvullende eisen en elementen heeft Rook Bouw eerst de bunkers gestort en daarna de prefab-elementen geplaatst. “Met name die prefab elementen moeten hanteerbaar blijven en moeten via de modulaire opening in de wand naar binnen kunnen. Ook de elementen die in de wand toegepast worden, moeten met een heftruck geplaatst en verwijderd kunnen worden. Door de bunker eerst te storten, garandeer je die flexibiliteit in de inrichting van de bunker.”

Het storten van het beton doet Rook Bouw overigens altijd in het werk. “Daar staan wij om bekend en dat is onze kracht, net als het meedenken in de engineering. Zo zorgen we samen met onze opdrachtgevers voor de beste betonoplossing voor hun project.”

De twee toekomstbestendige nieuwe stralingsbunkers van het Zwolse ziekenhuis.

Stalen doos in uitsparing

Het meedenken in de engineering bleek ook noodzakelijk toen de uiteindelijke nieuwe MR-Linac was besteld. Tijdens het ontwerp en de bouw was uitgegaan van vaststaande maatvoeringen en de positie van het nieuwe bestralingsapparaat. Rook: “Nadat de machine aangeschaft was, bleek dat er toch niet voldoende ruimte was om rondom het apparaat te werken. Daarom moest er een uitsparing in de wand gemaakt worden. Om de bescherming van de wand alsnog op niveau te houden, hebben we een stalen doos van 7 cm ingebouwd.”
Inmiddels zijn de bunkers opgeleverd en kijkt Rook trots terug op het project. “Het meeste betonwerk zit ondergronds. Dat is jammer, want het is vaak enorm uitdagend”, zegt de ondernemer, die meteen toevoegt ook trots te zijn op alles wat Rook Bouw bovengronds bouwt. “Zoals de stralingsbunkers in Zwolle, maar ook de woningen die we bouwen. We staan vooral bekend als betonspecialist, maar zijn van origine een normaal aannemersbedrijf. Niet voor niets is onze slogan ‘maker van woon- en werkplezier.”

Ondernemerskennis

Jacko nam, samen met zijn vrouw Aline, in maart 2022 officieel het door zijn ouders opgerichte bouwbedrijf over. “Daarmee kwam een einde aan het overnametraject dat we in 2013 zijn gestart. Een periode waarop ik met een heel goed gevoel terugkijk omdat ik veel vrijheid van mijn ouders kreeg. Ik mocht mijn eigen besluiten nemen en kreeg veel verantwoordelijkheid.”
In die periode behaalde Jacko de in zijn ogen noodzakelijke aannemerspapieren. “Ik wilde het bedrijf overnemen, maar alleen met de juiste papieren op zak. Met mijn opleiding Bouwkunde had ik niet de ondernemerskennis die nodig is om een bedrijf te runnen, die heb ik alsnog bij KOB opgedaan.”

Specialisatie door opdrachten

Geuje Rook begon in 1982 als aannemer. Bouwbedrijf G. Rook had al snel veel veehouders als klant waarvoor hij onder meer mestkelders bouwde. “Toen steeds meer andere mkb-aannemers die – net als mijn vader – aangesloten waren bij de NVBU hem vroegen hun betonwerk ook te doen, ontstond de specialisatie eigenlijk vanzelf.”
De eerste achttien jaar werkte Rook vanuit het ouderlijk huis aan de Leeuwte in Sint Jansklooster, maar in 2000 kwam een bedrijfspand aan de Industrieweg in Vollenhove beschikbaar. “Toen is het bedrijf verhuisd van de boerderij naar de plek waar we nu gevestigd zijn. Het terrein is groot en we kunnen hier nog steeds goed uit de voeten”, zegt Rook, die in 2021 het vastgoed van zijn ouders overnam. “Het kantoorgedeelte was erg gedateerd dus dat hebben we gesloopt en vervolgens hebben we in ijltempo een nieuw kantoorpand gebouwd. Dat gebouw hebben we in maart 2022 feestelijk in gebruik genomen. Toen heeft mijn vader ook officieel afscheid genomen en vierden we ons 40-jarig bestaan.”

Nieuwe naam en uitbreiding

In de jaren daarvoor had de jonge ondernemer de bedrijfsnaam veranderd in Rook Bouw. “Bouwbedrijf G. Rook was van mijn vader met zijn initiaal. Ik vond het tijd voor een nieuwe uitstraling met ook een nieuw logo. Dat past ook bij een volgende generatie binnen een bedrijf, vind ik.”
Ook het personeelsbestand groeide in die jaren. Zo nam Rook Bouw in 2018 de activiteiten over van een overbuurman die stopte met zijn bedrijfsactiviteiten. “Toen kregen we er ineens vijf nieuwe medewerkers bij. Goede vakmannen, die we graag toevoegden aan ons team.” Momenteel telt Rook Bouw 28 medewerkers. “Ongeveer de helft daarvan doet vooral betonwerk, de andere helft werkt aan onze projecten in de woningbouw en utiliteit.”