Op weg naar schoon en emissieloos bouwen

Jaco Uittenbogaard, directeur AFNL, geeft uitleg over Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) en Zero Emissie Stadslogistiek (ZES). Foto: Kees Stuip.

In het convenant zijn afspraken gemaakt om de bouw schoner, gezonder en stiller te maken, wat goed is voor natuur, gezondheid en klimaat. Jaco Uittenbogaard: “Het is niet zo dat voor al het materieel dezelfde inspanningsverplichting geldt. Er zijn afspraken gemaakt over de emissie-eisen bij mobiele werktuigen, bouwtransport, specialistisch spoormaterieel, varend bouwmaterieel en varend bouwmaterieel Energie (zout). We kunnen een vrachtauto namelijk niet vergelijken met bijvoorbeeld een schip of zwaar spoormaterieel. Behalve bij specialistisch spoormaterieel, zijn er afspraken gemaakt op basisniveau of ambitieus niveau.” Het gaat dan volgens Uittenbogaard telkens om vier perioden (Zie Tabel 1).

De afspraken zijn overigens minder vrijblijvend dan ze lijken. Uittenbogaard: “Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) bevat de verplichting (artikel 7.19a) om ‘adequate maatregelen’ te nemen bij bouw- en sloopwerkzaamheden om de uitstoot van stikstof te beperken. Dat kan door toepassing van het minimumniveau uit de Routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen. Daarboven liggen het basisniveau en ambitieuze niveau. Organisaties die het convenant hebben ondertekend passen minimaal het basisniveau toe en zitten dus al hoger. Andere mogelijke maatregelen zijn bijvoorbeeld het beperken van bewegingen van voertuigen op de bouwplaats of prefabricage om de bouwtijd te beperken. De emissiereductieplicht geldt voor bouw- en sloopactiviteiten die vergunningplichtig zijn (bouw) of meldingplichtig (bouw en sloop).”

Alle partijen die het convenant hebben ondertekend dragen samen krachtig bij aan het bereiken van de doelen uit het Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering, het Klimaatakkoord, het Schone Lucht Akkoord en de Strategie Klimaatneutrale en Circulaire Infraprojecten.

Aanbestedingen
Om de inspanningen te stimuleren hebben opdrachtgevers in het convenant afgesproken dat bij de aanbesteding van bouw-, onderhouds- en sloopprojecten, minimaal de emissie-eisen worden toegepast van het basisniveau. Koplopers spannen zich in om bij de aanbesteding van bouw-, onderhouds- en sloopprojecten de emissie-eisen van het ambitieuze niveau toe te passen.

Prorail richt haar aanbestedingen zo in dat de emissie-eisen voor het spoorspecialistisch materieel worden gerealiseerd. TenneT doet dat ook, maar dan voor ‘Varend bouwmaterieel Energie (zout)’. Hiertoe past TenneT bij de aanbesteding van projecten voor de bouw van het offshore-energienet in de Nederlandse wateren, aanbestedingseisen of gunningscriteria toe.

Het voert hier te ver om alle inspanningsafspraken op te sommen. Kijk daarvoor op www.opwegnaarseb.nl. Uittenbogaard noemt nog dat opdrachtgevers waar mogelijk bouwlogistieke (proces-) maatregelen stimuleren die het aantal vervoersbewegingen van en naar de bouwlocatie kunnen verminderen. “Dat kan door bijvoorbeeld conceptueel bouwen, maatregelen om de beladingsgraad van het bouwtransport te verbeteren, optimaliseren van het aantal transportbewegingen met behulp van digitalisering en het stimuleren of eisen van de inrichting en/of gebruik van bouwhubs. Maar ook maatregelen om het gebruik van bouwmaterialen te verminderen, waaronder ontwerpoptimalisaties, levensduurverlengend onderhoud en circulair werken.”

Foto: GIANT / Heijmans.

ZES
Uittenbogaard wees ook op Zero Emissie Stadslogistiek (ZES): goed voor een jaarlijkse CO₂-besparing van ongeveer 1 megaton. “De inzet van ZES is een duurzame en efficiënte stadslogistiek die de klimaatverandering beperkt en tegelijk de gezondheid, bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid en economische vitaliteit in steden verbetert.”
De AFNL is actief bij ZES betrokken: ZES is een initiatief van de ondertekenaars van de Uitvoeringsagenda Stadslogistiek. Die ondertekenaars zijn het SPES (Samenwerkingsproject Expertpool Stadslogistiek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), deelnemende gemeenten en branche- en werkgeversorganisaties – waaronder ook de AFNL. De regie van ZES ligt bij I&W. Het ministerie werkt aan ondersteunend en stimulerend beleid en wil de beschikbaarheid versnellen van zero-emissie vrachtauto’s en bestelauto’s, laad- en tankmogelijkheden.
Gemeenten ontwikkelen – binnen de eigen grenzen of in de regio – een integraal plan voor duurzame en efficiënte stadslogistiek en nemen besluiten over het instellen van een zero-emissiezone. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat faciliteert regio-overstijgende aspecten. Uittenbogaard: “Ondernemings-, branche- en belangenorganisaties, zoals de AFNL, stimuleren en ondersteunen hun leden en achterban om de overgang te maken naar zero-emissie stadslogistiek. Wij laten onze stem horen in werkgroepen en de ZES-projectgroep. De beïnvloeding van de besluitvorming gaat vooral via het directeurenoverleg.”
Uittenbogaard roept tot slot de ondernemers op om bijzondere ervaringen of knelpunten in de praktijk te melden bij het secretariaat van Aannemersfederatie Nederland: secretariaat@aannemersfederatie.nl.

Meer informatie? Kijk op www.opwegnaarseb.nl en www.opwegnaarzes.nl