EBC komt samen in Den Haag

Tekst: Geert Hilferink  – Foto’s: Kees Stuip

Nadat EBC-voorzitter Philip van Nieuwenhuizen de aanwezigen in de Malietoren in Den Haag welkom had geheten, was het woord aan zijn collega gastheer MKB Nederland Jacco Vonhof. “Fijn dat het EBCsamenkomt in de ‘tower of power’ waar we omringd zijn door de wetgevende en parlementaire macht. Belangrijk voor ons om hier in de regeringsstad vertegenwoordigd te zijn, want als mkb zijn we nogal belangrijk voor de Nederlandse economie. Dat vergeet men hier nog wel eens.”

Hetzelfde geldt op Europees niveau, zo vulde Véronique Willems, secretaris generaal van de Europese koepelorganisatie voor het mkb en ambachten SMEunited aan. “Samen met u zijn we goed voor 99% van de Europese economie. Wij zijn de drijvende kracht en daar moet de wetgeving zich van bewust worden.”

Van links naar rechts: Riek Siertsema (voorzitter AFNL), Philip van Nieuwenhuizen (voorzitter/directeur MKB INFRA en president EBC) en Jacco Vonhof (voorzitter MKB Nederland).

Dat wordt nu nog te weinig gedaan, aldus Willems. “Investeringen in verduurzaming worden gedaan op basis van actuele wetgeving. Maar als je die investering in 15 of 20 jaar afschrijft kun je de wetgeving niet halverwege aanpassen. Verduurzaming vraagt veel nieuwe technologieën en standaarden en daar moet je rekening mee houden. Daarom moeten we als EBC en SMEunited ook onderdeel zijn van die aanpassingen.”

Deel van oplossing 

Ingrid Tijssen, voorzitter van VNO-NCW ging in op de rol die mkb-bouwers kunnen spelen bij de klimaattransitie. “Niet als onderdeel van het probleem, zoals nu vaak wordt aangenomen, maar als deel van de oplossing.” Die mening deelde Riek Siertsema, voorzitter van Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra. “De druk van wetten moet weg, maar er moet ook meer ruimte komen voor het mkb, want daar zit de innovatie”, aldus Siertsema, die benadrukte veel waarde te hechten aan het EBC. “Het is belangrijk om als mkb bouw samen met elkaar op te trekken in Europa. Dat heeft het EBC de afgelopen jaren wel bewezen.”

CO2-vrije gebouwen

Zsolt Toth, teamleider van het Buildings Performance Institute Europe (BPIE) van de EU, ging in op de uitdagingen waarmee de bouw kampt om in 2050 te kunnen voldoen aan de eis dat alle gebouwen dan CO2-neutraal moeten zijn. “De impact van dat besluit raakt twee verschillende terreinen, namelijk de industrie enerzijds en de technische systemen op de bouw anderzijds. Die twee moet je wel samenbrengen om de doelstellingen goed af te stemmen en beleid uit te kunnen voeren”, aldus Toth.

Daarbij moet overigens niet alleen naar CO2 gekeken worden, ook energie-efficiency, renovatie en productie moeten meegenomen worden. “Eigenlijk hebben we nu nog geen goed beeld van de uitstoot. Dat betekent dat we ook nog niet voldoende gegevens hebben om het beleid goed uit te voeren. Nederland en Scandinavië lopen voor op de rest van Europa, maar een Europees beeld is niet te geven. Daarom zijn we een studie gestart waarin we de hele keten in kaart hebben gebracht en op basis van de drie uitgangspuntenverwijderen, vervangen en verduurzamen hebben gekeken naar mogelijkheden om CO2-vrije gebouwen te realiseren richting 2050.”

Renovatie biedt kansen

Volgens het BPIE biedt vooral renovatie een grote kans om die transitie mogelijk te maken. “Dat geldt ook voor de verduurzaming van veel woningen, maar vooral de renovatie zal de komende jaren sterk moeten stijgen. Die renovatie moet dan ook actief gestimuleerd worden en bij de bouw- en verbouwactiviteiten moet circulariteit voorop staan. Hergebruik van materialen en onderdelen draagt enorm bij aan de gevraagde CO2-reductie.”

Dat betekent volgens Toth dat de bouwsector naar de toekomst moet kijken. “Skills van medewerkers moeten passen bij de toename van renovatiewerkzaamheden en de transitie naar gebouwen met een lage CO2-uitstoot. Bovendien gaat digitalisering een grotere rol spelen.”

Circulariteit aanjagen

In een paneldiscussie onder leiding van Fernando Sigchos Jiménez, secretaris generaal van de EBC,werd al snel duidelijk dat over de vraag hoe mkb bouwers en ambachtslieden circulariteit in de bouw kunnen aanjagen en versnellende verschillen per lidstaat groot zijn.

Zo gaf Veerle Labeeuw, coördinator van Circulair Vlaanderen uitleg over dit in Europa unieke initiatief. “Met Circulair Vlaanderen willen we circulair bouwen versnellen. 360 partners waaronder mkb-bedrijven werken vier jaar lang samen aan 160 cases en komen vier keer per jaar samen om ervaringen te delen. Heel belangrijk, want zo leren we wat wel en niet werkt. Bovendien kunnen we zo samen problemen die we tegenkomen oplossen.”

Duurzaamheid stimuleren

Als grote infra-opdrachtgever lichtte Peter Struik, directeur duurzaamheid en leefomgeving van Rijkswaterstaat de duurzame ambities toe. “Wij willen waar mogelijk bijdragen aan verduurzaming. Via onze auto’s en boten, maar ook door kritisch te kijken naar het energieverbruik in tunnels en van pompen die we inzetten. En als het om de uitstoot van CO2 gaat, kijken we kritisch naar elk project. Van het baggerwerk tot asfaltering en railinfra tot constructies. We vragen in iedere aanbesteding naar de mki van het project zodat we weten dat we duurzaam opereren. Daarin willen we een koploperaanpak blijven hanteren. Zo proberen we ook de inschrijvers te motiveren om zo duurzaam mogelijk te werken.”

Vakmanschap gemist

Christine Lemaitre, ceo van de DGNB, de Duitse raad voor duurzame bouw, liet weten in Duitsland vooral de rol van het vakmanschap te missen. “Er wordt veel over cijfers van gebouwen gesproken, maar voor de kwaliteit van het vakmanschap lijkt weinig aandacht.Die kan bijvoorbeeld bepalend zijn in de vraag of een gebouw wel of geen airco nodig heeft.”

De DGNB heeft een studie gedaan naar de kringloopeconomie. Lemaitre: “We hebben daarvoor verspreid over Europa 30 gebouwen onderzocht, maar niet één daarvan bleek geschikt voor een kringloop. Hergebruik is geen doel, maar kan wel een middel zijn om een kringloopeconomie sneller mogelijk te maken.”

Jean-Christophe Reponbenadrukte blij te zijn dat in verschillende landen het mkb wordt betrokken bij de discussies over circulariteit. “Sterker nog, zonder het mkb gaat de transitie naar energie- en CO2-neutraal helemaal niet lukken”, aldus de vicevoorzitter van de EBC en voorzitter van de Franse confederatie van ambachtslieden en mkb-bedrijven in de bouw.

Hoge regeldruk

Hij ziet in Frankrijk vooral administratieve obstakels voor deze beroepsgroep. “Gebouweigenaren kunnen van de overheid een subsidie krijgen voor verduurzaming. Voorwaarde is dat ze het werk laten uitvoeren door een gecertificeerde vakman. Dit brengt behalve een zware administratieve last ook strenge opleidingseisen voor de vakman met zich mee. We zien het aantal vakkrachten dat in deze markt actief is, dan ook afnemen”, aldus Repon, die pleitte voor verlaging van de administratieve regeldruk.

Philippe Moseley, beleidsmedewerker van DG Grow van de EU bevestigde dat Europese harmonisatie van regels en afspraken de mkb bouwers zal helpen in het realiseren van de doelen. “Die harmonisatie is een taak van de EU, maar de lidstaten zelf hebben een enorme invloed op de ontwikkelingen. De bouw wordt op nationaal en regionaal niveau geregeld. Vanuit de EU kunnen we helpen met het delen van best practices, maar lidstaten zijn zelf verantwoordelijk voor onderwijs en bijscholen.”

Governance versoepelen

Een tweede paneldiscussie stond vooral in het teken van de mogelijkheden en onmogeljkheden om circulaire en duurzame initiatieven van het mkbgefinancierd te krijgen. Panelleider Van Nieuwenhuizen liet senior sector bankier Jan van der Doelen van ING/ European Banking Federation weten dat de EBC regelmatig klachten van leden krijgt dat ze bij een bank geen kleine leningen krijgen omdat de kosten voor de bank te hoog zijn. “Is er geen mogelijkheid om de governance regels aan te passen zodat onze leden ook toegang tot financiering kunnen krijgen?”

Van der Doelen was duidelijk in zijn antwoord. “ING is een grote bank en we hebben veel geld en tijd in governance zitten. Het mkb heeft geld nodig voor investeringen en moet ook toegang hebben tot vreemd vermogen, maar voor ons als bank weegt de balans tussen kosten en opbrengsten zwaar. Veel duurzame innovaties zijn nog niet winstgevend. We merken dat de grote bedrijven hierin voorop lopen en volop mee bezig zijn. Het mkb moet daarin ook mee.” Van Nieuwenhuizen benadrukte dat in de bouw veel grote bedrijven die verduurzaming juist doorschuiven naar de onderaannemers. “Bij die kleinere mkb-bedrijven zitten dus ook vooral de innovaties”, aldus Van Nieuwenhuizen.

Mkb meer en meer uitgesloten

Ook op het gebied van financiering is de behoefte aan Europese harmonisatie groot, zo bleek. “We zien dat de mkb bouw meer en meer uitgesloten wordt van financiering dankzij strenge regelgeving en daar moeten we samen meer aandacht voor vragen binnen Europa. Financiering van duurzame investeringen is enorm belangrijk dus die moet ook toegankelijk zijn voor het mkb. Dat noodsignaal moeten we vandaag afgeven”, aldus StefanoCrestini, voorzitter van de Italiaanse Anaepa, de bond van mkb bouwers.

Gerhard Huemer, economisch directeur van de Europese koepelorganisatie voor het mkb en ambachten SMEunited benadrukte dat de positie van het mkb in breed verband opgepakt moet worden. “Banken vragen nu al het hoogst haalbare als het gaat om financiële duurzaamheid, ook van het mkb. Zij moeten aantonen dat hun portefeuille niet te veel risico draagt. Om dat aan te tonen, moet de hele supply chain hetzelfde kunnen. Je kunt het dus niet alleen bij een mkb’er neerleggen. Er moeten gezamenlijke en duidelijke afspraken komen met algemene richtlijnen.”

Van Nieuwenhuizen besloot de conferentie met de conclusie dat de paneldiscussies en inleidingen waardevol input zijn voor de verdere EBC-belangenbehartiging in Brussel.