‘Sloper verdient vaste plek in bouwteam’

Deelnemers rondetafelgeprek: circulaire bouwwijze zal de traditionele verdringen

Tekst: Arie Grevers
Foto’s: Kees Stuip

De circulaire bouweconomie. Er wordt veel over gesproken, maar hoe zit het met de daden? Afgaande op de circulaire activiteiten van de deelnemers aan dit rondetafelgesprek zit het wel snor. Maar het kan volgens hen allemaal beter en ze zien om hen heen inderdaad veel geschreeuw maar weinig wol. Veel windowdressing, maar weinig effectieve resultaten. Intussen houden zij vast aan de ingeslagen circulaire weg. Ieder op zijn eigen manier. Hilco besprak aan het einde van deel  1 een woningbouwproject waarbij de bakstenen droog gestapeld zijn. Na sloop zijn de bakstenen gewoon weer als bakstenen te gebruiken: de hoogst mogelijke vorm van recyclen. Hier pakken we draad weer op.

Van links naar rechts: Hilco Broekman, Gaby Foekens, Derkjan Hooijer.

 Gaby: “Ja. Dat is koers die we nu al bespreken met onze opdrachtgevers, de aannemers voor wie we slopen.  Als zij helemaal cradle to cradle bouwen: hun gevelstenen droog stapelen en de rest van het gebouw eveneens maken van courante, robuuste  standaardbouwelementen – modules die je in een ander ontwerp zo kunt inpassen – dan worden slopers voor honderd procent leveranciers van bouwproducten.  De gebouwen zijn dan als een blokkendoos uit elkaar te nemen.”

Derkjan: “Losmaakbaar bouwen, de legolisering van de bouw – hoe je het ook noemt – dat is de juiste ontwikkeling. Er wordt in dit perspectief nog altijd heel slecht gebouwd.  Talloze voorbeelden kan ik geven: vloeren die nageïsoleerd worden met pur-schuim, delen die verlijmd zijn, enzovoort. Dat levert alleen maar verontreinigd sloopafval op.”

Hilco: “Derkjans opmerking over pur-schuim, zijn me uit het hart gegrepen. Het spul moet verboden worden. Wie purt, bouwt slecht. Werken uitvoeren in bouwteamverband is voor ons een geëigende manier om slecht bouwen tegen te gaan en vernieuwing en circulair bouwen een impuls te geven. Wij willen niet anders meer en vinden dat het bouwteam de standaard moet worden voor het uitvoeren van bouwwerken. Dus samen met relevante disciplines aan de slag. En daar hoort behalve een architect, opdrachtgever, bouwer en installateur nadrukkelijk ook een sloper bij. Deze kan je precies vertellen hoe je een woonhuis, appartementencomplex of kantoor aan het einde van de levenscyclus het best uit elkaar kunt halen. En er kan wat ons betreft ook een gww- en groenbedrijf aanschuiven. Die hebben kennis van een klimaatadaptieve en bio-diverse  inrichting van de omgeving.”

Gaby Foekens: “In een arbeidsmarkt waar bedrijven moeten knokken voor personeel, staat ons soort bedrijven met 1-0 voor.”

Demontagehandleiding in bouwfase

Derkjan: “De verschillen onder opdrachtgevers zijn enorm. Het gros kijkt nog altijd alleen maar naar de prijs. Maar heel soms ontmoet je er eentje die zijn nek uit wil steken. We hebben nu bijvoorbeeld een project voor woningcorporatie Kleurrijk Wonen in Tricht (gemeente Geldermalsen) onderhanden, die we samen met een regievoerende aannemer en een producent van hsb-woningen oppakken. Ook de vloeren zijn van hout: clt-vloeren (clt=cross laminated timber). Het project wordt uitgevoerd onder Rapid Circular Contracting (RCC). In het kort houdt dat in, dat er geen voorgeschreven eindoplossing wordt aanbesteed, maar een samenwerkingscontract. Uitgangspunt is het ambitiedocument: je beschrijft wat je allemaal van plan bent binnen het kader van het project. Vervolgens kijk je gezamenlijk wat je binnen het budget kunt realiseren. Zo kom je tot het definitief ontwerp op basis waarvan de opdracht verleend wordt. Ons is gevraagd een demontagehandleiding te schrijven. Daarvoor kijken we mee over de schouders van bouwer en constructeur. Met het document in de hand kan de opdrachtgever over, pak ‘m beet, vijftig jaar de woning circulair slopen of, als dat gewenst is, tussentijds verplaatsen.

De opdracht omvat ook de sloop van woningen. Het spreekt voor zich dat we zoveel als mogelijk inzetten op een optimaal hergebruik. Verder pakken we ook de gww-klussen mee. We voeren ze natuurinclusief en klimaatbestendig uit. In dat kader leggen we onder meer duinen aan.”

Gaby: “Dat is een prachtig voorbeeld! Daar word ik enthousiast van. Wij merken dat het vaak lastig is om de producten uit sloop direct in te zetten op dezelfde woningbouwlocatie, omdat men al aan het bouwen is, terwijl wij nog slopen. Je wilt naar en situatie dat je de geoogste producten ook projectoverschrijdend kunt afzetten. Daar hangen nog erg veel regeltjes aan. Maar soms lukt het. We hebben producten uit een sloopproject van Dura kunnen inzetten bij een nieuwbouwproject van De Nijs. Slopers worden makelaars van producten in de circulaire bouweconomie.”

Hilco Broekman: “Ik vind dat consumenten goedkoper uit moeten zijn als ze een circulaire bijdrage willen leveren.”

Stimuleren van circulair bouwen

Hilco: “De particulieren voor wie wij werken zijn best bereid iets meer te betalen als het circulair is. Maar ik vind eigenlijk dat ze goedkoper uit moeten zijn als ze een circulaire bijdrage leveren. En dan zou het een stuk schelen als de overheid circulair gewonnen producten vrij maakt van omzetbelasting. Ook zou de overheid eens kritisch moeten kijken naar de MPG, de MilieuPrestatie Gebouwen. Wij scoren daar nu slecht op, omdat we pv-panelen op onze daken leggen. Dat noem ik het paard achter de wagen spannen.”

Derkjan: “Via de MPG kun je ook sturen op circulariteit. Als je met een nieuw systeemplafond een stuk slechter scoort op de MPG dan met een geüpdate, circulair gewonnen systeemplafond, wordt de architect gestimuleerd om gerecyclede producten toe te passen. 

Gaby: “Regelgeving kan heel snel verandering op gang brengen. Ik verwacht overigens

ook wel een effect van de opstelling van de jongste generatie werknemers. Die hebben het voor het uitkiezen waar ze willen werken. Ik merk dat veel jongeren toch met een duurzaam oog kijken naar waar ze willen werken. Ze willen graag een bijdrage leveren aan opgaven waar de samenleving om vraagt. In een arbeidsmarkt waar bedrijven moeten knokken voor personeel, staat ons soort bedrijven met 1-0 voor.”

Derkjan Hooijer: “Er wordt in circulair opzicht nog altijd heel slecht gebouwd.”