Wkb-proefproject: ‘Borging verscherpt kwaliteitsbewustzijn’

Nieuwsgierigheid en het urgente gevoel zich voor te willen bereiden. Twee belangrijke drijfveren voor directie en medewerkers van gebouwschilspecialist Wessels Vakbouwers om hun uitvoeringspraktijk te toetsen aan de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Hoe scoort hun kwaliteitssysteem dat ze al jaren voeren ten opzichte van de eisen en richtlijnen van de Wkb? Wat moet er nog aan toegevoegd worden? Kan de interne kwaliteitsborging nog worden aangescherpt? Is de kwaliteitssystematiek van Wessels compatibel met de Wkb-dossiers die ze moeten leveren aan hun opdrachtgever of kwaliteitsborger? En hoe werkt de Wkb nou precies in de praktijk? Een proefproject werd gevonden in Hengelo, waar Wessels Vakbouwers de uitvoering van de complete buitenschil voor 74 woningen realiseert in opdracht van TBI-onderneming Koopmans Bouwgroep, een hoofdaannemer die de noodzaak van een goede voorbereiding op de Wkb zelf ook al enige tijd inziet.

Het proefproject is eind mei dit jaar al een eind op streek – tijd voor een tussenevaluatie. Waar lopen de mensen op de bouwplaats tegenaan en hoe verloopt de afstemming in de driehoek hoofdaannemer, buitenschilspecialist en kwaliteitsborger? Voor Wessels schuiven aan bedrijfsleider Coen Domhof en voorman Hans van Braak, voor Koopmans zijn dat Micha van den Broek (kwaliteitscoördinator) en Remco Olijdam (uitvoerder) en ten slotte voor AFNL en branchevereniging Gebouwschil Nederland (GNL), respectievelijk Peter Ligthart en Robert Frank Houbaer. Roy de Olde, kwaliteitsborger van Oculus, moest verstek laten gaan door verplichtingen elders. Hij heeft zijn bevindingen op een later tijdstip gedeeld.

Even wennen

“Voor de mensen op de werkvloer was het aanvankelijk even wennen”, zegt Coen Domhof. “Want op een aantal punten wijken de eisen van Wkb nog af van ons eigen kwaliteitssysteem – een kwestie van finetunen. Een aantal jaren geleden zijn we samen met Masters in Lean gestart met de ontwikkeling van een app, daarvoor ging het nog op papier. Deze papieren checklisten zijn geschikt gemaakt voor de MIP-app. Je kunt er ook foto’s aan toevoegen. Dat is een groot voordeel. Beelden zeggen immers vaak meer dan tekst. Zo krijg je een compleet projectdossier, waarin de kwaliteit en veiligheid geborgd is. Onze vaklieden gevel- en dakwerk vullen het in, daardoor voorkom je dat je externen moet inschakelen om het Wkb-dossier op orde te brengen. Dat zou immers dubbel werk zijn.”

Hans Braak: “Inmiddels zijn ze gewend aan de Wkb-richtlijnen en begrijpen ze dat ze te maken hebben met de omgekeerde bewijslast. Als gespecialiseerd aannemer moeten we bij een eventuele klacht over een koudebrug maar kunnen aantonen dat we het isolatiemateriaal volgens voorschrift hebben aangebracht.”
Beide heren constateren overigens dat de metselaars en timmerlieden door de extra controles toch net even wat meer aandacht besteden aan het metselwerk. “De speciebaarden werden altijd al keurig verwijderd, maar nu gaan ze voor de zekerheid nog een keer extra met de troffel over de spouwzijde van het metselwerk. In die zin scherpt de Wkb het kwaliteitsbewustzijn van onze mensen.”

Belang van goed dossier

De checklisten, foto’s, productcertificaten, attesten, materialen- en kleurenstaat, constructie- en rc-berekeningen en tekeningen komen allemaal in het dossier dat de hoofdaannemer moet kunnen overleggen aan de eindopdrachtgever. Met dit consumentendossier toont de aannemer aan dat het opgeleverde gebouw in alle opzichten voldoet aan de overeenkomst. Het complete pakket is kort gezegd een productcertificaat met uitvoerige bewijsvoering voor – in dit geval – het product woonhuis. Mocht er in de gebruiksfase van het bouwwerk een gebrek optreden, dan kun je de weg terug volgen. Alle betrokken partijen moeten dan successievelijk kunnen aantonen dat zij niet de veroorzaker zijn van het geconstateerde gebrek. En dan wordt de documentatie van het bouwproces heel belangrijk.

De mensen die betrokken zijn bij het proefproject Wet Kwaliteitsborging voor de Bouw: (vlnr) Coen Domhof, Remco Olijdam, Erik Engbers (hoofduitvoerder van Koopmans), Peter Ligthart, Micha van den Broek, Hans van Braak en Robert Frank Houbaer. Roy de Olde, kwaliteitsborger van Oculus, moest verstek laten gaan door verplichtingen elders.

Aanvullende foto’s

Het wekt geen verbazing, dat hoofdaannemer Koopmans Bouwgroep er alles aan gelegen is dat het werk kwalitatief op orde is. Micha van den Broek: “Dat is de reden dat we steekproefsgewijs controles uitvoeren. Niet omdat we de aangeleverde data van Wessels niet vertrouwen. Die zijn natuurlijk goed, niet voor niks is Wessels Vakbouwers een van de co-makers voor onze woningbouwconcepten. Maar het is voor ons ook een oefening om grip te krijgen op het hele proces. Bovendien kunnen we de schilopbouw zelf ook goed beoordelen. Dat ligt bijvoorbeeld anders voor de inbreng van de installateur.”

Remco Olijdam: “Het is voor alle partijen wennen. Het komt in deze leerfase voor dat we net de essentie missen van wat we moeten vastleggen of dat er nog foto ontbreekt. Dan maak ik nog een aanvullende foto. En als ik zie dat het isolatiemateriaal niet helemaal goed aansluit, dan pak ik dat ook mee. Koopmans werkt doorgaans met ander isolatiemateriaal dan op dit project voorgeschreven is. De aansluitingen zijn anders dan waar ze aan gewend zijn. Op zich is dat geen enkel probleem, maar het gaat hier om een proefproject en dan kijk je even met andere ogen om het leereffect voor ons en Wessels zo optimaal mogelijk te laten zijn.”

Opmerkingen borger

Kwaliteitsborger Roy de Olde heeft per onderdeel aangegeven waar de informatie optimaal is aangeleverd en waar zaken naar zijn oordeel op dit moment nog ontbreken of onvoldoende zijn vastgelegd. Enkele opvallende omissies die Roy de Olde ter lering heeft geconstateerd:

• Geven de keuringen voldoende inzicht in de correcte montage van de kapelementen? Daarover constateert de borger onder meer dat van de ontvangen keuring niet helemaal goed duidelijk is om welke woning in welk woningblok het gaat. Ook ontbreken foto’s van enkele detailleringen en aansluitingen.
• Geven de keuringen voldoende inzicht in de correcte uitvoering van het gevelmetselwerk? Dan kan het gaan over de waterkering. De borger wil graag foto’s zien van de afwatering op de spouwankers. Verder moest er nog een aanvullende foto komen van de spouwankerafmeting en de opleglengte op het buitenblad.

Zeer gedetailleerd

De vragen en opmerkingen van de borger gaan tot in de details. En dat is een goede zaak, zegt Coen Domhof. “Wij kunnen zien waar ons kwaliteitssysteem niet aansluit bij de eisen van wet- en regelgeving. Dat kunnen we dan aanpassen. Ik zie in deze Wkb-test dat we soms toch dubbel werk doen. Eén keer door ons en nog eens door Koopmans. Daar zou je eigenlijk vanaf willen door ons kwaliteitssysteem zo te updaten, dat deze één op één is in te passen in het dossier van de hoofdaannemer. Dus volledig compatibel wordt.”

Ruimte voor nog dertien proefprojecten

Peter Ligthart en Robert Frank Houbaer die het proefproject begeleiden vanuit de Aannemersfederatie en de daarbij aangesloten branchevereniging GNL zijn opgetogen over de eerste resultaten van dit proefproject.

Peter: “Deze Wkb-proef laat goed zien dat het buitengewoon zinvol is te oefenen nu het nog kan. Door het uitstel van de Wkb kan dat nog een half jaar langer. Wij hebben nu zeven proefprojecten in de steigers staan, met name met hoofdaannemers. Daarom zijn we ook ingenomen met dit project waar we een insteek hebben met een specialiseerde aannemer. In totaal hebben we ruimte en middelen voor twintig proefprojecten. Dus nog dertien proefprojecten in te vullen. Het zou mooi zijn als we nog een infra-proefproject kunnen starten. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen geldt bijvoorbeeld ook voor fiets- en voetgangersbruggen onder de twintig meter lengte. Verder ontbreekt nog een project met een bedrijfshal en zien we nog weinig verbouwingen of aanbouwen. Aanmeldingen, ook woningbouwprojecten, zijn van harte welkom.”

Robert Frank: “Het zou me niks verbazen dat hoofdaannemers in de toekomst bij hun keuze voor gespecialiseerde aannemers een weging maken ten gunste van de specialisten die zelf een systeem hebben voor het vastleggen van de Wkb-eisen. Dat biedt namelijk ontegenzeggelijk voordelen.”