Inzameling en recycling gereedschappen
Sinds 2019 moeten producenten van onder meer elektrisch gereedschap minimaal 65% van de op de markt gebrachte elektrische apparaten inzamelen om hoogwaardig te laten recyclen en zo grondstoffen terug te winnen. Er komt echter nog steeds oud elektrisch gereedschap bij de metaalhandel terecht, die alleen de winstgevende onderdelen eruit halen en de rest alsnog ongebruikt afvoeren. Producenten van elektrische apparaten hebben een noodzakelijke stap voorwaarts gezet met de oprichting van Stichting OPEN om met de hele markt samen dit soort lekstromen te verminderen. Sinds 1 maart 2021 is Stichting OPEN verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van e-waste in Nederland.
“De aandacht voor inzameling van afgedankt elektrisch gereedschap blijft belangrijk. Het doel is daarom binnen twee jaar de wettelijke 65%-inzameldoelstelling te realiseren en te bouwen aan een circulaire e-wastesector”, zegt Rob de Koning, bestuurslid Stichting OPEN en algemeen directeur Benelux van Flex Power Tools. Hij is tevens voorzitter van de SVEG, voluit Stichting Verantwoord Recyclen van Elektrische Gereedschappen, die dus vertegenwoordigd is in Stichting OPEN. Al op 17 augustus 1999 werd de stichting, toen onder de naam Stichting Verwijdering Elektrische Gereedschappen, opgericht op initiatief van de VIFEG (Vereniging Importeurs en Fabrikanten Elektrisch Gereedschap). Het doel was het organiseren van het inzamelen en verwerken van elektrisch en elektronisch gereedschap. De uitvoering was toentertijd in handen van de uitvoeringsorganisatie Wecycle.
Achtergrond
Uit recente cijfers van United Nations University (UNU) blijkt dat één op de vier afgedankte apparaten op illegale, niet-gecertificeerde wijze wordt verwerkt, zonder verwijdering van gevaarlijke stoffen. Daardoor gaan waardevolle grondstoffen verloren en komen gevaarlijke stoffen in het milieu. De producenten hebben gelukkig een stevige en noodzakelijke stap voorwaarts gezet met de oprichting van Stichting OPEN (Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland). Door hoogwaardige recycling, innovatieve inzameltechnieken, communicatie en concepten op het gebied van product- en onderdelenhergebruik wordt gebouwd aan een sociale en circulaire e-wastesector. Met als eerste doel het realiseren van de wettelijke inzameldoelstelling van 65%.
Via het Actieplan 65% en de 65% Alliantie wordt nadrukkelijk ingezet op versterking van de samenwerking met de keten. Rob de Koning: “Alleen samen kunnen we materialen op waarde houden, CO2-uitstoot verminderen en kansen benutten om voorop te lopen in duurzaam ondernemerschap. Daarnaast vraagt de aanpak van lekstromen om het zo snel mogelijk invoeren van de afgifteplicht. Daarmee worden inzamelpartijen en handelaren die e-waste ontvangen van consumenten of bedrijfsmatige ontdoeners, verplicht om het af te geven aan CENELEC-gecertificeerde verwerkers. Hierdoor kan e-waste gerecycled worden met optimale terugwinning van grondstoffen, zoals de Regeling AEEA nu al van recyclers vereist.”
Inzameling
Er zijn inmiddels 13.000 inzamelpunten voor afgedankte apparaten, zoals elektrisch gereedschap, verspreid over heel Nederland. De Koning: “Daarin werken we nauw samen met de stichting LightRec, een initiatief van de producenten en importeurs van energiezuinige verlichting in Nederland. De inzamelpunten voor afgedankt elektrisch gereedschap en energiezuinige verlichting vinden we bij onder meer bouwmarkten, tuincentra, technische groothandel – zoals de Technische Unie – en professionele bouwmaterialenhandelaren. Helaas is er ook inzameling van gebruikt gereedschap buiten ons inzamelsysteem om. Dat gaat naar be- of verwerkers met louter winstoogmerk. Dat zijn bedrijven die bijvoorbeeld alleen waardevolle materialen als koper uit de machines winnen. De rest gaat alsnog in de afvalbak. Op die wijze heeft inzamelen weinig zin.”
Gecertificeerde verwerkers
De Koning pleit ervoor dat afgedankte gereedschappen alleen nog worden verwerkt door bedrijven met een zogenoemde ‘WEEELABEX of CENELEC certificering’: “Dit is een kwaliteitsnorm voor verwerking van e-waste, die in Nederland verplicht is gesteld. Gecertificeerde verwerkers zorgen voor hoogwaardige recycling met zoveel mogelijk materiaalhergebruik. Van elektrische gereedschappen zijn bijna alle materialen herbruikbaar. Doordat ze zijn opgebouwd uit kunststof schaaldelen zijn ze eenvoudig uit elkaar te halen. Het kunststof is te recyclen, maar ook metalen, printplaten en andere onderdelen zijn herbruikbaar.”
De markt heeft helaas nog veel last van de ‘cowboys’ die puur uit winstoogmerk zelf gereedschap inzamelen. “Maar uit milieuoogpunt ben je dan verkeerd bezig. De kern van de aanpak van Stichting OPEN is dan ook dat de uitvoering wordt belegd bij marktpartijen zoals inzamelaars, transporteurs en recyclers. Dat gaat veel verder dan elektrisch gereedschap en betreft alle afgedankte elektrische en elektronische apparatuur. De SVEG is een kleine organisatie binnen het geheel, maar we zijn trots op de reeds bereikte resultaten in onze branche. Ieder VIFEG-lidbedrijf is actief bezig met recycling en heeft daar ook een afdeling voor.”
Nieuwe voorzitter Stichting OPEN
Steven van Eijck is vanaf 1 juni 2021 de nieuwe voorzitter van Stichting OPEN. De voormalig staatssecretaris volgt Jan Kamminga op. Jan Kamminga stond tien jaar geleden als voorzitter van voormalige NVMP aan de wieg van Stichting OPEN. Steven van Eijck is gepromoveerd econoom, kroonlid van de SER, vice voorzitter van de Maatschappelijke Alliantie en voorzitter van de RAI-Vereniging. Vanuit die rol was hij ondertekenaar van het klimaatakkoord. In het eerste kabinet-Balkenende was hij staatssecretaris van Financiën.
Tweede leven?
De SVEG is geen voorstander van een tweede leven voor gebruikt elektrisch gereedschap: “Het lijkt een leuk idee om bijvoorbeeld oud elektrisch gereedschap op te knappen en naar ontwikkelingslanden te sturen. Maar in werkelijkheid creëer je hiermee onveilige machines. Garanties gelden niet meer en met alleen een paar nieuwe koolborstels erin en een nieuw netsnoer ben je er ook niet. Je weet niet wat er allemaal met dat gereedschap is gebeurd, dus dat is onverantwoord. Voor handgereedschap, zoals hamers, beitels en schroevendraaiers is dat een heel ander verhaal”, aldus De Koning.
Omdat er steeds meer machines met accu’s zijn uitgerust, komen er ook steeds meer gebruikte accu’s in het afval terecht. “Stibat organiseert in Nederland de inzameling van accu’s en batterijen in. Dat gebeurt dus via aparte kanalen en niet via de SVEG.” De Koning besluit: “De VIFEG-leden hebben allemaal een mindset dat elektrisch gereedschap verantwoord ingezameld en gerecycled moet worden. We moeten voorkomen dat er gereedschap blijft wegstromen naar oudijzerboeren, die alleen uit zijn op onder meer het koper in de machines.”
Informatie: www.stichting-open.org