Proefprojecten WKB, meld u aan!

Tekst: Arie Grevers Foto’s: Kees Stuip

Na een jarenlange en turbulente aanloop gaat de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen als onderdeel van de Omgevingswet naar alle waarschijnlijkheid begin volgend jaar van start. Alle betrokken partijen (hoofdaannemers en gespecialiseerde aannemers), gemeenten, ontwerpers, adviseurs en kwaliteitsborgers zullen dan de regels moeten kennen en weten hoe ze ermee moeten omgaan. De Wkb heeft consequenties voor alle betrokken partijen. Wie niet voor verrassingen wil komen te staan, doet er goed aan zich voor te bereiden.

Doe mee!

De beste manier om je als bouwbedrijf voor te bereiden op de Wkb is deelname aan een proefproject. De AFNL biedt ondersteuning en begeleiding bij het voorbereiden en uitvoeren van een proefproject. Er zijn mogelijkheden voor een diversiteit aan (kleinere) projecten, zoals bouw, aanbouw of verbouw van één of enkele woningen, bedrijfshallen of fiets- en voetgangersbruggen. Alle ondernemers uit de achterban van de AFNL kunnen zich inschrijven en deelname staat ook open voor bedrijven die met hen samenwerken.

Proefprojecten

Nadat de Tweede Kamer de Wkb in 2017 had aangenomen, werd de stemming in de Eerste Kamer aangehouden, totdat er begin 2019 een bestuursakkoord gesloten werd tussen het ministerie BZK en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Dat heeft een belangrijke invloed gehad op het besluitvormingsproces in de Eerste Kamer. Want enkele maanden later op 14 mei 2019 heeft de Eerste Kamer uiteindelijk ingestemd.
Het bestuursakkoord voorziet onder andere in de uitvoering van een serieus aantal proefprojecten voor de invoering van de wet. Die proefprojecten hebben als belangrijk doel de betrokken partijen te leren werken onder de Wkb. Dat betekent dat in de proefprojecten de gemeente een andere, minder prominente rol speelt en een kwaliteitsborger toezicht houdt op de uitvoering van het bouwwerk. Hoewel er moet worden geoefend met het werken alsof de Wkb en de Omgevingswet al zijn ingevoerd, hebben we nog wel te maken met de huidige Woningwet en Wabo. Er zijn spelregels opgesteld hoe je daarmee in de proefprojecten om dient te gaan.

Twintig AFNL-projecten

De AFNL is vanaf het begin positief kritisch geweest over de Wkb. Het wordt gezien als een kans voor vakbekwame bedrijven om zich te onderscheiden. Dat neemt niet weg dat er ook zorgen zijn waar het gaat om de administratieve lasten en de kosten van de kwaliteitsborging. Dat maakt het des te belangrijker om een goed beeld te krijgen van de Wkb in de praktijk. Daarnaast acht de AFNL het haar taak om de achterban te ondersteunen bij de voorbereiding. Dat gebeurt onder andere via webinars en nieuwsbrieven, maar ook met proefprojecten.

Met ondersteuning van het ministerie van BZK en de VNG werkt de AFNL aan de doelstelling ten minste twintig proefprojecten uit te voeren met leden uit de achterban van de AFNL. Uitgangspunt daarbij: als een (gespecialiseerde) aannemer vanuit de achterban betrokken is, wordt het project als proefproject aangemerkt. Het project voorziet in het bij elkaar brengen van partijen, te weten aannemer, gemeente en kwaliteitsborger, en in het begeleiden en ondersteunen van de aannemer waar nodig. Verder kan de aannemer rekenen op een bijdrage aan de kosten van de kwaliteitsborger. In de projecten streven we naar een zo breed mogelijke verscheidenheid: verschillende aannemers, B&U bouw-, verbouw- en infra-projecten, verschillende kwaliteitsborgers en verschillende gemeenten.

Lopende projecten

Inmiddels zijn drie proefprojecten van start gegaan. Bij twee projecten is Bouwbedrijf Geugies uit Sleen de aannemer. In beide gevallen gaat het om een nieuwbouwwoning: één in de gemeente Emmen en één in de gemeente Coevorden. Bij elk project is een andere kwaliteitsborger betrokken en de instrumenten (werkwijze van de kwaliteitsborger) verschillen eveneens, te weten: Technical Inspection Service (TIS) en Komo Instrument Kwaliteitsborging (KiK). Deze projecten bevinden zich in een beginstadium, maar de eerste stappen zijn gezet. De plannen zijn beoordeeld en de kwaliteitsborger heeft de risico’s in beeld gebracht. Op basis daarvan heeft deze een (kwaliteits)borgingsplan gemaakt, waarin hij beschrijft welke controles hij voornemens is uit te voeren tijdens de bouw.

Verder staat er een proefproject in de steigers te Heerenveen. Het gaat om acht woningen en een gemeenschappelijk ruimte. De aannemer is Bouwbedrijf Buiteveld in Oosterwolde. Dit project wordt uitgevoerd met het instrument Woningborg Kwaliteitsborging Instrument (SWK).
Prettige bijkomstigheid bij deze drie projecten: de drie betrokken gemeenten hebben zich bereid verklaard de kosten van de kwaliteitsborger voor hun rekening te nemen. Dat is geen garantie dat andere gemeenten dat ook doen, maar alvast wel een goed signaal. Los van deze drie projecten loopt er een verkennend onderzoek bij een drietal leden van Gebouwschil Nederland naar de mogelijkheden voor deelname aan proefprojecten.

Wkb in kort bestek

Als je zelf ontwikkelt of zelf voor klanten vergunningaanvragen voorbereidt, dan heb je in eerste instantie te maken met een wijziging van het stelsel van bouwtoezicht. Voor veel bouwwerken is onder de Omgevingswet geen vergunning meer nodig, maar op grond van landelijk geldende regelgeving kan tijdige inschakeling van een private kwaliteitsborger verplicht zijn.
Die kwaliteitsborger beoordeelt het bouwplan en houdt toezicht op de uitvoering. Als naar zijn mening het bouwwerk (ook bij verbouwingen) voldoet aan de bouwvoorschriften zal hij dat bevestigen met een Verklaring. Het ontbreken van een Verklaring kan leiden tot een verbod op ingebruikneming van het bouwwerk. Vooralsnog geldt de verplichte kwaliteitsborging uitsluitend voor bouwwerken in gevolgklasse 1. Dat zijn met name grondgebonden woningen, kleine bedrijfsgebouwen en fiets- en voetgangersbruggen.

Voor alle bouw- en verbouwprojecten – ook de vergunningvrije! – geldt een verandering van de aansprakelijkheid. Het verschil tussen gebreken en verborgen gebreken vervalt. Een aannemer is ook na de oplevering aansprakelijk voor een gebrek, tenzij hij kan aantonen dat het hem niet kan worden verweten. Ten slotte krijgt de aannemer te maken met het consumentendossier. Hij dient bij de oplevering aan zijn opdrachtgever een dossier te overhandigen met informatie over de toegepaste materialen en gebruiks- en onderhoudsinstructies. Het gaat feitelijk om een recht van de opdrachtgever. Hij kan er ook van afzien.

Al deze aspecten komen aan de orde in de proefprojecten. Interesse en een concreet project in voorbereiding? Meld je bij de AFNL.