AFNL-NOA: ‘Rijksoverheid: investeer in de bouw, voor het te laat is!’
Terwijl de eerst en zwaarst door de coronacrisis getroffen bedrijven proberen op te krabbelen, begint de ellende in de bouw pas echt. Investeer als Rijksoverheid in de bouw om verdere ellende te voorkomen. Dat schrijft Sharon Gesthuizen, voorzitter van de Stichting AFNL-NOA in een noodkreet aan minister Ollongren van BZK.
De eerste zeer duidelijke signalen van die ellende doen zich al in verschillende regio’s al voor. ‘Vergunningen worden traag of niet verleend en regionaal zitten ondernemers voor de komende maand met een lege orderportefeuille. Bovendien is de concurrentiestrijd al gestart. Prijzen dalen en grotere bedrijven richten zich nu ook op de kleinere opdrachten die zij voorheen zouden negeren. Dit gaat ten koste van het mkb’, aldus Gesthuizen in de brief.
Niet afdoende
In de brief refereert de voorzitter aan de financiële crisis in 2008. ‘Ook toen is aandacht besteed aan de bouw. Investeringen werden naar voren gehaald. Er kwam een lagere btw op bepaalde werkzaamheden. De deeltijd-WW heeft destijds aanvankelijk velen behoed voor werkloosheid. Maar u en ik weten dat deze maatregelen niet afdoende zijn gebleken.’
De gevolgen van te snel aflopende steunmaatregelen waren voor de bouwsector desastreus. Zo verdwenen in de bouw tussen 2008 en 2013 80.000 banen, het gevolg van een sterke vraaguitval. Door geschetste problematiek is het woningentekort in de jaren daarna opgelopen tot ruim 300.000 woningen op dit moment. Bovendien is een ongekend percentage bouwbedrijven tijdens de kredietcrisis failliet gegaan, stelt Gesthuizen.
Laat-cyclisch
Inmiddels vrezen duizenden mkb-ondernemers in de bouw, afbouw en infrasector dat een herhaling van ruim tien jaar geleden dreigt. ‘Altares Dun & Bradstreet voorspelt in een eerder dit jaar uitgekomen rapport dat er komend jaar in Nederland 1.760 bouwbedrijven failliet gaan, drie-en-een-half keer zoveel als in 2019. De voornaamste boodschap van mkb-ondernemers in de bouw van het afgelopen jaar: De bouw, afbouw en infra zijn laat-cyclisch. Dit dreigt echter toch te worden vergeten’, schrijft Gesthuizen.
Voor de bouw (aannemerij) is daarmee de crisis al aangekondigd; voor infrabedrijven geldt dat mede door de PAS en PFAS-crisis de situatie al veel langer nijpend is. Voor de afbouw zal met zekerheid in 2021 de nood beginnen. Dus als nu niet wordt ingegrepen bevinden we ons binnenkort in eenzelfde scenario als in 2010, zo is in de brief te lezen.
Gezien het grote belang dat de minister van BZK hecht aan het aanpakken van het woningentekort en de verduurzaming van de woningvoorraad, vragen de mkb-bedrijven haar vragen om blijvende aandacht voor de situatie in de bouw.
Kansen via geoormerkt geld uit Groeifonds
Om die blijvende aandacht te waarborgen ziet AFNL-NOA een aantal kansen. Zoals werk maken van investeringen in de bouw, waarbij de bottleneck van vergunningverlening door lagere overheden niet vergeten mag worden. Ook een deel van het Groeifonds beschikbaar stellen voor infrastructurele en bouwprojecten onder de 30 miljoen grens wordt als kans genoemd. ‘Met name in gemeenten; de mogelijkheid van het oormerken van additionele middelen voor gemeenten is daarvoor geschikt.’
Wel plaatst Gesthuizen de kanttekening bij dit Groeifonds. ‘Het heeft mij dan ook oprecht verbaasd dat in deze tijd een fonds met een dergelijk hoog bedrag wordt gevuld terwijl met de voorwaarden direct duidelijk wordt gemaakt dat deze pot niet voor het mkb is bedoeld. Een ondergrens voor projecten van 30 miljoen maakt dat meer dan 99 procent van de mkb-bedrijven in ons land geen kans zullen krijgen hierop aanspraak te maken. Daarmee staat meer dan 95 procent van het bedrijfsleven in ons land buitenspel.’
Laag btw-tarief stimuleert ‘duurzaam’
Een structureel laag btw-tarief is eveneens een grote kans. Het zet opdrachtgevers aan tot renovatie, verduurzamen, energiezuinig maken en circulair bouwen. Cruciale maatschappelijke opgaven. AFNL en NOA verwachten daardoor niet alleen werk voor ondernemers, maar ook werkgelegenheid. Uiteraard wordt er wat minder btw afgedragen, maar het levert de overheid meer loon- en inkomstenbelasting op en het bespaart op WW-uitkeringen. De Crisis- en Herstelwet van de vorige crisis bestaat nog. Deze kan wat AFNL-NOA betreft weer opengesteld worden voor de economische gevolgen van de coronacrisis.
Gesthuizen besluit de brief met de opmerking dat het mkb in Nederland veel te vaak niet serieus genomen wordt. ‘Het steekt veel van onze ondernemers, meer dan ik in woorden kan uitdrukken, dat het mkb zo vaak ‘ruggengraat’ of ‘motor van de economie’ wordt genoemd om vervolgens in dit soort maatregelen een ontkenning van zijn bestaan te vinden.’