De juiste man op de juiste plek

Tekst: Arie Grevers
Foto’s: Kees Stuip en archief

De tijd dat jonge mensen op de LTS konden kiezen uit een veelheid aan ambachten om zich daarin tijdens een periode van drie jaar te bekwamen, ligt ver achter ons en zal ook niet meer terugkeren. Dat kun je betreuren en wegzakken in een weemoedig makende weeklacht van vroeger was alles beter. Maar je kunt ook de handen uit de mouwen steken en pragmatische initiatieven ontplooien. De AFNL organiseerde op 13 maart j.l. een informatiebijeenkomst waar Wiep van der Pal van ‘JIJ in de Bouw & Infra’ en Gideon Verhoeven van ‘SVGO-Gaan in de Bouw’ presentaties gaven onder het motto Bouw mee aan de toekomst van de Bouw&Infra, samen aan de slag met het thema onderwijs en arbeidsmarkt. Goede opleidingstructuren zijn noodzaak. Dat is altijd waar en in het bijzonder in deze tijd waarin projecten met ernstige vertraging op gang komen door een gebrek aan goede vakmensen.

JIJ in de bouw

Je bent bouw- of infra-ondernemer en hebt een goedgevulde orderportefeuille, maar je komt mensen tekort om het werk uit te voeren. Bij wie kun je dan aankloppen met je vragen? Of je wilt dat je medewerkers een nieuwe techniek onder de knie krijgen. Waar vind je dan het juiste aanbod in de wirwar van opleidingen en cursussen? Eenzelfde soort vragen hebben werkzoekenden, zij-instromers, starters en omscholers.
Om deze en soortgelijke vragen te kunnen beantwoorden, hebben werkgeversorganisaties en vakbonden de Stichting JIJ in de Bouw & Infra, kortweg JIJ, in het leven geroepen. Directeur Wiep van der Pal, afkomstig van Hout- en Bouwbond CNV en het onderwijs is nu bij JIJ verantwoordelijk voor de uitvoering van een stukje sectorbeleid dat met een structurele aanpak de juiste mensen op de juiste plek wil krijgen en houden. Hij geeft aan hoe ondernemers kunnen profiteren van JIJ.

“We hebben tienduizenden nieuwe medewerkers nodig in de bouw en infra. Om die te krijgen en te behouden is het zaak, dat samen te doen met alle partijen die zich ook inzetten voor (nieuwe) werknemers in de bouw en infra. Dus opleidingen, regionale initiatieven, kenniscentra, maar ook individuele bedrijven en organisaties. Wij willen iedereen ondersteunen die zich bezighoudt met werving en begeleiding van mensen in de bouw en infra. In die zin zijn we een spin in het web van de arbeidsmarktinfrastructuur.”

 Taak van JIJ

De vakbonden en de werkgeversorganisaties in bouw en infra – Aannemersfederatie en BNL – hebben de opdracht aan de stichting JIJ in drie thema’s geformuleerd:

• bevorderen van de instroom van vakkrachten;
• vakkrachten en vakmanschap behouden;
• goede werking arbeidsmarkt bevorderen.

Deze thema’s krijgen vorm in: promotie van het brede aanbod in de sector, advies en begeleiding in de regio, zorgen voor passend leeraanbod, een arbeidsmarktinfrastructuur ontwikkelen en versterken voor instroom en behoud.

Promotie

“JIJ gaat de zichtbaarheid van de bouw- en infrasector als een aantrekkelijke werkplek positioneren met bijvoorbeeld een campagne met billboards langs de snelwegen om potentiële zij-instromers te attenderen op een uitdagende baan in één van onze branches. Verder hebben we inmiddels een website gelanceerd die een helder beeld geeft van onze taken. We verzenden nieuwsbrieven en ‘roeren de sectortrom’ op onderwijsbeurzen en vele bijeenkomsten waar we potentiële instromers kunnen bereiken”, aldus Van der Pal.

Advies en begeleiding bij bedrijven in de regio’s

“Het kan nog veel beter, maar op zich slaagt de branche er redelijk in de interesse van zij-instromers te wekken. Maar we zien nog te vaak dat het dan misloopt bij de bedrijven. Onze adviseurs kunnen onder meer op dat vlak goede diensten bewijzen. Ze zijn erin getraind om werkgevers bij te staan die nadenken over het uitbreiden van hun personeelsbestand met switchers of instromers.”

Passend leeraanbod

Ook op dit domein heeft de sector al belangrijke stappen gezet. Alleen ontbreekt het volgens Van der Pal nog aan de vindbaarheid en een goede zoekstructuur waarin alle opleidingsinitiatieven op een slimme en inzichtelijke wijze zijn samengevoegd.

“We willen dat graag anders opbouwen. Een stuk automatisering doorvoeren ondersteund door AI. We hebben daarvoor subsidie via de SLIM-regeling gekregen. Deze regeling zet in op een leven lang leren. Iemand die timmerman wil worden, moet snel kunnen vinden waar hij of zij terecht kan voor een goede opleiding. En dan is het handig dat alle bronnen zijn samengevoegd. Denk aan ROC- of de SBB- of Gaan-in-de-bouw-route. Het is toch prettig als die op één plek te vinden zijn.”

Arbeidsmarktinfrastructuur voor instroom en behoud

Uit onderzoek is gebleken dat dertig procent van de zij-instromers na twee jaar weggaat. Ondernemers krijgen het gevoel dat ze de mensen opleiden voor het zzp-schap of dat ze van tevoren niet goed gescreend zijn op geschiktheid. Ook op dit punt wil JIJ verbeteringen doorvoeren.

“We willen de instroomprogramma’s onder de loep nemen. Is er voldoende aandacht voor een talentencheck? We zien al wel initiatieven op dit terrein. Neem het Digitaal Skills Paspoort, het DSP. Hierin is talent meer dan het diploma, omdat ook gekeken wordt naar ervaring, kennis, vaardigheden en competenties. We hechten aan dit soort initiatieven op een arbeidsmarkt met ondernemers die skills belangrijker vinden dan diploma’s. Daarbij past ook een goede terugkoppeling. Wat gebeurt er precies bij de instromers als ze besluiten af te haken?”

SVGO-Gaan in de Bouw

De activiteiten van SVGO-Gaan in de Bouw zijn onder de achterban van AFNL al redelijk bekend, omdat dit initiatief geboren is in de gelederen van de Aannemersfederatie. Met name de branchevereniging Gebouwschil Nederland maakt gebruik van de modules dakdekken, metselen, voegen. Maar ook voor andere branches, zoals NVBU, VWN, bovatin, MKB INFRA en Straatwerk Nederland heeft de stichting een stevig opleidingsaanbod.

De modules van de stichting mogen dan bekend zijn bij de AFNL-achterban, Gideon Verhoeven wil met zijn presentatie laten zien hoe bedrijven, onderwijs en regio’s succesvol samenwerken op het vlak van flexibel en modulair onderwijs om met name zij-instromers een vaktechnische basis te geven waarop ze in de praktijk kunnen voortbouwen. En verder: dat SVGO- Gaan in de bouw er mede is om kleine bedreigde opleidingen te behouden. Verhoeven wil bereiken dat ondernemers:

• een helder beeld krijgen van hoe de branche concrete stappen kan zetten op de arbeidsmarkt;
• toepasbare handvatten ontvangen voor instroom, behoud en ontwikkeling van vakkrachten;
• verbinding zoeken waardoor de stichtingen JIJ in de Bouw & Infra en SVGO-Gaan in de Bouw elkaar versterken.

Uitgangspunten SVGO-Gaan in de Bouw

Verhoeven benadrukt dat een opleiding via BBL of BOL de koninklijke route is als het gaat om opleiding tot vakman of –vrouw. “Maar voor veel zij-instromers – en dan heb ik het over de doelgroep ouder dan 23 jaar – is die koninklijke route vaak niet zo interessant omdat ze meestal al een arbeidsverleden hebben waarin ze vaardigheden en ervaringen hebben opgebouwd. Waar het reguliere onderwijs niet past, kan de onafhankelijke stichting die opereert zonder winstoogmerk, een opleiding aanbieden. Wij garanderen een opleiding van hoog inhoudelijk niveau. En dat kunnen we doen doordat we expertise inkopen bij gespecialiseerde partijen in de sector (ROC, Opleidingsbedrijven, Concreet etc.). Dankzij het aanbod van modules kunnen we praktijkgericht en flexibel zijn. En ten slotte sluiten de modules aan op de behoefte van de bedrijven in de sector.”

Uitbreiding van het aanbod

Ondernemers en branches die het modulen-aanbod willen uitbreiden kunnen dat aankaarten bij de stichting. Het voorstel zal dan een standaardtraject doorlopen.

“De vaststellingscommissie (sectorniveau) pakt het dan op. Er volgt dan een onderzoek naar de arbeidsmarktrelevantie. Concreet, een organisatie die onderwijsproducten ontwikkelt, gaat er vervolgens mee aan de slag. Als het goed is, leidt de route tot opname in de BedrijfsKwalificatieStructuur (BKS). En wij zorgen ten slotte voor de uitvoering en de examinering.”

Initiatiefnemers

SVGO- Gaan in de Bouw – SVGO staat voor Stichting Vakbekwaamheid Gebouwde Omgeving – is tien jaar geleden op initiatief van AFNL gestart. In de loop der jaren heeft het zich ontwikkeld tot een opleidingssysteem gesneden op de maat van de praktijk dankzij het modulaire karakter. Het initiatief biedt zij-instromers en vakmensen die willen switchen van ambacht of zich willen laten bijspijkeren de mogelijkheid van een snelle opleiding via modules naar keuze. Het initiatief draagt bij aan het behoud van kleine bedreigde vakgebieden. Ondernemers die er gebruik van hebben gemaakt, zijn enthousiast over de resultaten (zie overige kaderstukken). Meer info: www.gaanindebouw.nl

Stichting JIJ in de Bouw & Infra is het vervolg op het stimuleringsprogramma ‘Bouw & Infra, instroom en behoud vakkrachten’ opgezet door cao-partijen in de bouw en infra. De stichting bouwt verder voort op initiatieven als ‘Jij gaat het maken in de bouw’ en richt zich op zichtbaarheid, begeleiding, scholing en samenwerking. De stichting is haar werk begin dit jaar gestart. Meer info: www.jijbouweninfra.nl

Otto Koops, Wildvank gevelspecialisten, Rijssen (GNL)

“We hebben een ruimte bij ons bedrijf in Rijssen ingericht waar de docenten van SVGO-Gaan in de Bouw praktijklessen verzorgen. Dat vind ik een groot voordeel, want dan gaan ze direct aan de slag met het materieel waar ze ook in hun beroepspraktijk mee werken. We selecteren samen met onze mensen, vaak instromers, de modules. We kijken daarbij naar wat ze kunnen en op welke terreinen ze nog niet het gewenste niveau hebben bereikt. Op ons vakgebied is er een fijnmazig aanbod van modules: hydrofoberen, metselen, stenen op kleur brengen, veiligheid, voegen, vormvoegen enz. Binnenkort gaan een paar zij-instromers leren voegen, een dagcursus in platvol voegwerk. In de praktijk moeten ze dan de routine opbouwen en snelheid ontwikkelen. Eén dag vind ik zelf weinig. Zou wat mij betreft wel wat langer mogen en ook vaker dan eens per jaar. Toch zijn de docenten in staat de basistechniek over te brengen. Maar dat zegt vooral iets over de uitstekende didactische kwaliteiten gecombineerd met goede vakkennis en beheersing van het ambacht bij de docenten. Ze zijn ook in staat om fout aangeleerde technieken te corrigeren. Je ziet nog wel eens dat het vak van vader op zoon wordt doorgegeven. Dan sluipen er toch foutjes in die uiteindelijk leiden tot verarming van het vakmanschap. En dan is het prettig dat de docenten de fout aangeleerde technieken er kunnen uithalen en geroutineerde voegers tot op niveau vier de technieken aanleren, zoals dat ooit bedoeld is. Voor een stukje theorie gaan ze dan naar het opleidingsbedrijf.”

______________________________________________________________________________________________________________________

Olle de Graaff, Jobse Leidekkers- en Restauratie-bedrijf BV, Halsteren (GNL)

“De cursussen van SVGO-Gaan in de Bouw zijn basic en to the point. We zijn er zeer tevreden over. Brede opleidingen als timmeren kun je je gemakkelijk eigen maken via leerwegen als BOL en BBL. Die worden overal aangeboden. Maar het ambacht leidekken kun je daar niet leren. Er zijn in Nederland maximaal honderd leidekkers. De modules leidekken van Gaan in de Bouw zijn voor ons een uitkomst. We hebben ongeveer 35 mensen in vaste dienst. Daarvan zijn er acht fulltime leidekker, de overige medewerkers zijn loodgieters, koperslagers en timmerlieden. We zitten regelmatig op restauratiewerken en dan is het heel prettig als deze mensen ook iets van leidekken weten, zodat ze kunnen inspringen als dat gewenst is. En dan gaat het niet om de fijne kneepjes van het vak, maar om vlakke rechte stukken. En dat kunnen ze snel leren via de module leidekken. Ze gaan daarvoor naar Boxtel, waar ze een basiscursus en een stukje theorie krijgen aangeboden. Onze mensen leren er een discipline bij en kunnen in het bedrijf op meerdere fronten worden ingezet. Een win-win-situatie.”

______________________________________________________________________________________________________________________

Lars Weijers, Weijerseikhout Duurzame Dakvernieuwers, Groesbeek (GNL)

“We noemen ons gekscherend weleens de hofleveranciers van Gaan in de Bouw. Zeker in het begin hebben we jaarlijks zeker tien tot vijftien man laten opleiden bij de stichting. Voor theorie en praktijk gaan ze naar het Opleidingsbedrijf in Horst.
Ons opleidingstraject hebben we ondergebracht in een ontwikkelingsladder die er globaal als volgt uit ziet. Onze zij- en onderinstromers, de volwassen en jongeren, gaan direct aan de slag en worden op de bouwplaats het eerste jaar begeleid door ons team van vakbekwame dakspecialisten. In dat eerste jaar volgen ze, als dat nodig is doordat ze bijvoorbeeld niet uit Nederland komen, een cursus Nederlandse taal. Dan kunnen ze in ieder geval op de bouwplaats communiceren in het Nederlands – erg belangrijk voor de veiligheid. Na dat jaar gaan ze modules volgen via Gaan in de Bouw. Doordat ze al een jaar ervaring hebben, stromen ze in op niveau 2. Aansluitend gaan ze weer een jaar alleen maar werken om de kennis die ze hebben opgedaan te verankeren in de ontwikkeling tot vakman dakspecialist. Daarna kunnen ze door naar niveau 3 en zelfs 4.

We zijn dik tevreden over de wijze waarop Gaan in de Bouw kennis overbrengt. Sterker nog, als we ons kader een training management, leidinggeven of communicatie willen laten volgen, gaan we eerst in conclaaf met Gideon Verhoeven, directeur van de stichting. Samen met hem kijken we dan welke partij we daarbij het best kunnen betrekken.”