Ruggenbreekwerk automatiseren
Met de elektrische bestratingsrobot van mkb-bedrijf De Krom wordt ruggenbreekwek volledig geautomatiseerd. Daarnaast neemt de dagelijkse productie per persoon exponentieel toe. En voor de ‘generatie playstation’ gloort hiermee een hippe baan in de bouw aan de horizon!
Tekst: Hans Fuchs
Verkeersveilige herinrichting met vooruitstrevende waterhuishouding met infiltratieriool in St.Martinusstraat. Fotografie: De Krom Groep
In juni rondde mkb-bedrijf De Krom de reconstructie af van de Sint Martinusstraat in Rucphen – ondergronds en bovengronds. De Krom bracht een infiltratieriool aan dat de waterhuishouding verbetert en vernieuwde alle bestrating. Daarbij zette het bedrijf uit Etten-Leur de elektrische bestratingsrobot in die het in 2022 samen met DeJongCeba ontwikkelde. Johan De Krom: “Daarmee gaan we volgend jaar naar straatwerk-as-a-service.”
Helemaal anders moest het worden, in de Sint Martinusstraat in Rucphen – op maaiveldniveau en eronder. De gemeente Rucphen liet tussen 2022 en juni 2024 gefaseerd zeshonderd meter van de straat aanpakken door De Krom uit Etten-Leur. Omwille van de verkeersveiligheid werd de lay-out van de hoofdstraat veranderd. De Krom voerde voor de gemeente onder andere de transformatie door naar een dertig kilometer zone, inclusief fietssuggestiestroken.
De gemeente koppelde de verkeersmaatregelen aan de aanleg van duurzame waterhuishouding. De Sint Martinusstraat kreeg 550 meter infiltratieriool dat hemelwater infiltreert in de bodem en bij hevige regenval afvoert naar open water. De ondergrondse ingreep zorgt voor een betere omgang met hemelwater binnen de bebouwde kom van de Brabantse gemeente, vertelt directeur-eigenaar Johan de Krom van De Krom Groep: “De bestrating in de Sint Martinusstraat was aan vervanging toe en dat gold ook voor het riool. De gemeente greep de situatie aan voor een verkeersveilige herinrichting van de straat en koos in één adem ook voor een innovatieve waterhuishouding die wateroverlast in de toekomst moet voorkomen.” De Krom voerde het project in Rucphen uit met zusterbedrijf Zijlstra Infra uit Giessen. De Krom: “Zodoende konden we het project integraal uitvoeren, op en onder maaiveld.”
Extra maat, veel capaciteit
De Krom legde in Rucphen een nieuw rioolstelsel voor het vuilwater aan en een apart hemelwaterstelsel met een it-buis. Johan de Krom: “Voorheen lag onder de Sint Martinusstraat een enkele buis en stroomde het vuil- en hemelwater linea recta naar de afvalwaterzuivering. Nu worden deze twee stromen gescheiden opgevangen. De infiltratierioolbuis zorgt dat regenwater de grond in gaat en de bodem infiltreert. Dat is wat we met z’n allen willen; het water vasthouden en terug de bodem in. Zeker in een stenige omgeving en bij een zandbodem als in Rucphen.”
De infiltratiebuis heeft een diameter van 800 millimeter in plaats van een gangbare 300 of 400 voor een rioolbuis. De Krom: “Die extra maat zorgt voor veel capaciteit.” Boven de infiltratiebuis plaatste De Krom een drainagekoffer van drainagezand met een ronde korrel. In de bestrating is de waterbergende functie onder andere herkenbaar in de waterpasserende bestrating in de parkeervakken. Voor de boomvakken gebruikte De Krom boomgranulaat dat ervoor zorgt dat de wortels hun zuurstof halen uit de grond en er geen wortelopdruk ontstaat.
Elektrische bestratingsrobot
Bij het vernieuwen van de rijbaanbestrating werd in Rucphen deels gebruik gemaakt van de elektrische bestratingsrobot die De Krom ontwikkelde met GWW-aannemer DeJongCeba. Johan de Krom: “Robots ontwikkelen is niet onze corebusiness. Maar we komen in onze sector handjes tekort. Met de straatrobot kunnen we het ruggenbreekwerk volledig automatiseren en neemt de dagelijkse productie per persoon exponentieel toe. Met één operator op de machine verwerken we in zeven dagen tijd dezelfde aantallen stenen als met vier weken machinaal bestraten. En we scheppen er voor de ‘generatie playstation’ een hippe baan in de bouw mee.”
Met de bestratingsrobot kan De Krom elektrisch en volautomatisch stenen leggen. Rupsbanden maken de machine mobiel, stempels verzorgen de stabiliteit tijdens het leggen. Dankzij een visionscanner ziet de robot waar de stenen gelegd moeten worden, vertelt De Krom: “Vergelijk het met een robotmaaier voor het gazon in je tuin. De scanner leest continue de straat uit, van straatband tot straatband, inclusief hoogteverschillen en oneffenheden.”
De Krom onderstreept: “Het ambachtswerk blijft, ook bij de inzet van deze machine. Zoals de timmerman in de bouw altijd nodig zal zijn, is de stratenmaker onmisbaar voor onderdelen van het vak die je met de straatrobot niet kunt uitvoeren en ook met halfautomatisch bestraten niet voor elkaar krijgt. Dat zijn de klussen waar het aankomt op het stelwerk van banden en goten of het ambachtelijk aanbrengen van gebakken stenen of natuursteen.”
Landelijke legservice
De Krom zet de bestratingsrobot sinds 2023 af en aan op eigen projecten in. Johan de Krom: “We toetsen de machine in de praktijk, zoveel mogelijk en bij al onze projecten – ook in Rucphen.” Momenteel werkt het mkb-bedrijf uit Etten-Leur aan laatste upgrades en aanpassingen: “Dan moet je onder meer denken aan het implementeren van nieuwe slimme software waarmee we de robot nog beter leren situaties te herkennen. Of aan het monteren van een betere scanner; de vorige scanner bleek bij het lezen van de straat hinder te hebben van het zonlicht. Het prototype uit 2023 is ook slanker en lichter gemaakt. We hadden die eerste versie welbewust overgedimensioneerd. De eindversie is slanker en lichter. En slijtage-onderdelen worden modulair gemaakt. We willen niet dat ze vastgelast of gebout zijn, maar met een penverbinding snel verwisseld kunnen worden. Dat heeft alles te maken met de introductie in 2025 van Streetrobotics als straatwerk-as-a-service, een landelijke legservice met de bestratingsrobot als dienstverlening. We voeren nu gesprekken met aannemers en positioneren de dienst strategisch in Nederland.”
Familiebedrijf
De Krom Bestratingen werd in 1997 opgericht door stratenmaker Leo de Krom. In 2014 werden zijn zoons Johan en Martijn eigenaar van het bedrijf en verlegden de focus naar duurzaamheid, robotiseren en innovatie. In die geest participeerden de broers in Streetrobotics, het initiatief dat uitmondde in de ontwikkeling van een elektrische bestratingsrobot. De broers zijn daarnaast mede-eigenaar van een bedrijf dat duurzame voegmiddelen tegen onkruid inkoopt en verwerkt en van een bedrijf dat een papierloos administratiesysteem opzette voor aannemers en medewerkers in de buitenruimte.
De Krom Groep heeft twee leerlingploegen met momenteel dertien leerlingen. Die worden opgeleid bij De Krom en zusterbedrijf Zijlstra Infra. De Krom geeft ook gastlessen op (basis)scholen en is actief op social media, waaronder TikTok. Inzet: de jeugd interesseren voor het vak van stratenmaker en grondwerker.
CO2-neutraal in 2030
De Krom Groep zet sinds 2017 stap voor stap de bedrijfsvoering om naar volledig CO2-neutraal. Over zes jaar moet dat een feit zijn, meldt Johan de Krom: “Met SEB en ZES gaan we in de sector allemaal langzaamaan naar een manier van werken die emmissievrij en schoon is. Wij zijn met die omschakeling uit eigen beweging al enige jaren bezig. Dat ligt overigens niet in onze hand alleen. Opdrachtgevers die lokaal en regionaal aanbesteden dragen ook bij aan CO2-neutraal werken. Daar krijg je als opdrachtgever uitvoerende partijen voor terug die gebiedskennis hebben, die weten wat er speelt en bijvoorbeeld goed begrijpen hoe belangrijk het is dat de lokale supermarkt in een kleine gemeente bereikbaar blijft voor bewoners en mensen uit het buitengebied.”
De Krom Groep heeft negentien elektrische voertuigen – bussen, auto’s voor de uitvoerders en mini-shovels – en werkt met elektrisch handgereedschap. De bestratingsrobot: ook elektrisch. De Krom: “We realiseren op twee van onze drie bedrijfslocaties een hub voor het laden van onze elektrisch aangedreven auto’s, materiaal en materieel, en we werken met batterij-aanhangers die we naar onze werklocaties kunnen transporteren. Die mobiele laadpunten hebben we laten maken door een gespecialiseerd bedrijf.” Op de drie bedrijfslocaties van De Krom Groep (Etten-Leur, Eindhoven en Giessen) liggen 310 PV-panelen op de daken. En: De Krom Groep kocht kortgeleden in het buitengebied van Etten-Leur een bos aan van elfduizend vierkante meter. Johan de Krom: “Dat zetten we in voor onze CO2-compensatie.”