Hergebruik liggers uit viaducten
Rijkswaterstaat wil in 2030 klimaatneutraal en circulair werken. Dat betekent een andere manier van bouwen. In de huidige situatie worden bijvoorbeeld liggers die uit oude viaducten komen voornamelijk vermalen en ingezet als granulaat voor wegfundatie. Zonde natuurlijk, als je nagaat dat liggers van goede kwaliteit vaak meer dan honderd jaar mee kunnen. Recente projecten wijzen uit dat die liggers prima hergebruikt kunnen worden in nieuwe viaducten.
Tekst: Frank de Groot, met dank aan Rijkswaterstaat
Het uithijsen van de liggers in de A9. Foto: Rijkswaterstaat.
In 2018 werd bij Kampen het eerste betonnen circulaire viaduct van Nederland gebouwd. Hierbij werd geëxperimenteerd met een nieuwe techniek en een nieuwe manier van samenwerking. Het viaduct is negen maanden getest door bouwverkeer van de Reevesluis. Een geslaagd project, maar daarmee was er nog geen ‘inkoopklare’ werkwijze of oplossing voor circulaire viaducten. In 2020 is daarom de innovatieuitvraag Strategic Business Innovation Research (SBIR) Circulaire Viaducten gedaan om met de markt een circulair viaduct te ontwerpen.
SBIR
De innovatieuitvraag leverde 32 inschrijvingen op, veel meer dan verwacht. Hieruit zijn toentertijd drie consortia geselecteerd die een prototype circulair viaduct mochten realiseren. Uiteindelijk zijn op 1 maart 2022 de eerste circulaire liggers vanuit een kunstwerk in de Europaweg (A7) Groningen hergebruikt in Appingedam. Dit is uitgevoerd door SBIR-consortium ‘Hergebruik Prefabliggers 2.0’, tegenwoordig ‘Liggers 2.0’. Daarin participeren Royal HaskoningDHV, Dura Vermeer, Haitsma en Vlasman (lid van VERAS), met SGS als onafhankelijk toetser. In Appingedam zijn de liggers hergebruikt voor een nieuwe brug die is gebruikt voor een tijdelijke woonwijk. De meeste liggers uit de Europaweg Groningen zijn echter in januari 2023 gebruikt in een nieuw viaduct bij Hoog Burel (A1) op de Veluwe.
Een volgende belangrijke stap wordt dit jaar gezet. Rijkswaterstaat verbreedt namelijk de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp en Holendrecht naar vier rijstroken per rijrichting en legt een wisselbaan aan. Onderdeel van de werkzaamheden is de sloop of renovatie van in totaal elf bruggen of viaducten, die gemiddeld tussen de 40 en 50 jaar oud zijn. Van de 360 liggers die in maart 2024 zijn ‘geoogst’ op de A9, krijgen er ongeveer 220 een herbestemming bij de Kaagbrug in de A44.
Nationale Bruggenbank
Kwalitatief goede liggers uit de A9 die niet nodig zijn in de A44, gaan naar de Nationale Bruggenbank. In deze ‘liggerbank’ worden de komende tijd steeds meer liggers verzameld, wachtend op een tweede leven in een brug of viaduct. Het vinden van een nieuwe bestemming voor liggers is een nieuw proces, waarbij nog veel geleerd moet worden. Ook MKB-bedrijven kunnen uiteraard gebruikmaken van de liggerbank.
Rijkswaterstaat en Groene Liggers V.O.F. hebben in december 2023 een samenwerkingsovereenkomst getekend om de opschaling van hergebruik van liggers door te ontwikkelen tot een volwassen markt. De samenwerkingsovereenkomst brengt Rijkswaterstaat en twee consortia samen, die zijn ontstaan uit het SBIR initiatief ‘circulaire viaducten’. Het gaat om acht bedrijven (vier per consortium) die samen een koplopersgroep vormen op het gebied van hergebruik van liggers.
Meer weten? Kijk op www.circulaireviaducten.nl.