Niet meer werken op de vluchtstrook tenzij…

Foto: MKB INFRA.

Gevaarlijk rijgedrag en het negeren van rode kruizen zijn al langere tijd problemen waar Rijkswaterstaat actie op onderneemt. Een ongeluk met een wegwerker op de vluchtstrook op de A58 was voor Rijkswaterstaat de concrete aanleiding om in november 2023 te starten met intensieve gesprekken met marktpartijen (infra-aannemers) in onderhoud om de veiligheid van wegwerkers op de vluchtstrook samen te verbeteren. De afspraken die nu zijn gemaakt zijn het resultaat van deze gesprekken. Inmiddels zijn concrete maatregelen afgesproken met de brancheorganisaties en marktpartijen.

Bob Demoet, Hoofdingenieur-directeur Rijkswaterstaat Programma’s Projecten en Onderhoud: “Met deze set aan maatregelen hebben we een belangrijke stap gezet. We dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat iedereen elke dag veilig thuis komt. De komende tijd werken we op landelijk niveau én in, de voorbereiding van, het dagelijks werk verder aan het verbeteren van de veiligheid bij het werken op en vanaf de vluchtstrook.”

Uitgangspunten marktpartijen

Aanleiding voor de afspraken met Rijkswaterstaat is een statement dat is opgesteld door de marktpartijen onder de noemer ‘Niet meer werken op de vluchtstrook tenzij…’. Hierin lezen we dat het voor de marktpartijen de norm is dat zo snel als mogelijk geen werkzaamheden meer worden verricht op de vluchtstrook, dan wel uitsluitend met aanvullende maatregelen. Met de norm wordt volgens de infra-aannemers een bredere invulling gegeven aan de Governance Code Veiligheid in de Bouw ‘Reductie aanrijdgevaar’ en ook een duidelijk signaal naar buiten toe afgegeven dat de veiligheid van de wegwerkers randvoorwaardelijk is.

De brancheverenigingen vinden dat RWS zo snel als mogelijk een ‘level playing field’ moet creëren. De werkzaamheden op de vluchtstrook zijn uitsluitend uit te voeren met aanvullende maatregelen en daarmee conform de arbeidshygiënische strategie. In nauwe samenspraak met de markt heeft een werkgroep de nu geldende maatregelen vanuit de CROW, en de arbeidshygiënische strategie over de hele veiligheidsketen doorgelicht. Zowel de CROW als de arbeidshygiënische strategie vanuit ARBO-wetgeving, zijn belangrijke kaders op basis waarvan de veiligheid tijdens wegwerkzaamheden worden opgemaakt.

In aanloop naar de norm ‘niet meer werken op de vluchtstrook’ zijn volgens de marktpartijen in het statement nu al extra maatregelen nodig om het werk voor kortstondige werkzaamheden op de vluchtstrook veiliger te maken. Deze extra maatregelen zijn gebaseerd op de arbeidshygiënische strategie en zijn aanvullend op de CROW Richtlijn 96a. Vanaf 1 april 2024 moet volgens het statement gelden:

1. A-weg met signalering en vluchtstrook (>3m): Matrix snelheid op 50 km/u, werkend actieraam en ‘digitaal zwaailicht’.
2. A-weg met signalering en vluchtstrook (<3m):  Aanliggende rijstrook afgekruist, werkend actieraam en ‘digitaal zwaailicht’.
3. A-weg zonder signalering en brede vluchtstrook (>3m): Niet verantwoord om werkzaamheden op de vluchtstrook te doen. Hierin dient de opdrachtgever (RWS) haar verantwoordelijkheid te nemen om samen met de aannemer een andere werkwijze te vinden.
4. A-weg zonder signalering en smalle vluchtstrook (<3m): Niet verantwoord om werkzaamheden op de vluchtstrook te doen. Hierin dient de opdrachtgever (RWS) haar verantwoordelijkheid te nemen om samen met de aannemer een andere werkwijze te vinden.

Rijkswaterstaat zet goede stap

Met het voor hun leden als dringend advies bedoelde statement richten de brancheorganisaties zich in eerste instantie op veilig werken op rijkswegen. In het najaar van 2023 organiseerde Rijkswaterstaat een marktconsultatie over dit onderwerp, waaraan tientallen medewerkers van Rijkswaterstaat en vanuit de infrasector meededen. De suggesties en opmerkingen uit deze marktconsultatie, en uit daaropvolgende gesprekken met de markt, vonden gehoor en zijn door Rijkswaterstaat verwerkt in een memo. Hierin wordt nog eens onderstreept welke maatregelen er naar aanleiding van de gesprekken van de werkgroep met RWS al in december zijn ingevoerd (zie verderop) en waarin daarnaast staat aangegeven wat er samen met de marktpartijen in de komende tijd verder wordt uitgewerkt.

‍Betrokken brancheorganisaties zien dit memo als een goede eerste stap, op basis waarvan verder kan worden gewerkt. In de afgelopen drie maanden is op dit onderwerp volgens de marktpartijen meer veranderd dan de 30 jaar ervoor. Rijkswaterstaat wil het werken langs de vluchtstrook veiliger maken en hanteert daarbij de arbeidshygiënische strategie uit de Arbowet. Om ervoor te zorgen dat het werk zo gezond en veilig mogelijk gedaan kan worden zegt deze strategie dat je eerst bronmaatregelen moet treffen, dan collectieve maatregelen en als laatste stap moet denken aan persoonlijke beschermingsmiddelen.

Afspraken met RWS

In nauwe samenspraak met de markt heeft een werkgroep de nu geldende maatregelen vanuit de CROW, en de arbeidshygiënische strategie over de hele veiligheidsketen doorgelicht. Rijkswaterstaat en de marktpartijen zijn samen tot de conclusie gekomen dat op basis van die geldende wetgeving voor het merendeel van situaties geldt dat wegwerkers veilig kunnen werken op de vluchtstrook. Wat wenselijk was, was herijking van werkafspraken hierover vanuit een gemeenschappelijk vertrekpunt. De concrete maatregelen die nu door de marktpartijen samen met RWS zijn afgesproken zijn:

• Verminderen van werk waar dat kan: bijvoorbeeld door werkzaamheden als maaien van bermen en het vegen van de vluchtstrook te combineren.
• Een duidelijkere en uniformere koppeling van een vaste veiligheidsmaatregel aan bepaalde werkzaamheden: denk hierbij aan toezien op het plaatsen van een tekstkar met aanhanger als ‘botsmiddel’ bij het maaien van bermen, maar ook het uitvoeren van onderhoudswerk.
• Doorontwikkelen technische innovaties: bijvoorbeeld bredere werkafspraken met Google Maps voor automatische routebegeleiding in plaats van het handmatig plaatsen van omleidingsborden.

Start van intensieve samenwerking

Rijkswaterstaat en marktpartijen hebben afgesproken om de intensieve samenwerking rond dit thema voort te zetten. Dat doen zij onder leiding van een stuurgroep met een brede samenstelling uit markt en sector. Door middel van een activiteitentabel wordt de intensiteit van werk overzichtelijk gekoppeld aan de daarop passende kaders en richtlijnen in verkeersmaatregelen.

In pilots worden nieuwe maatregelen uitgetest om te komen tot verdere innovaties. Ook wordt ingezet op verscherpte controle en handhaving op mogelijke onveilige situaties. Waar nodig wordt werk stilgelegd als er onveilig gewerkt wordt. Naar toekomstige ernstige incidenten wordt er gezamenlijk onderzoek gedaan, waarbij leerpunten vanuit de stuurgroep zo spoedig mogelijk gedeeld worden met elkaar. Al deze maatregelen hebben als doel het up-to-date brengen van werkafspraken en de monitoring daarvan, zodat het werk veiliger wordt.

Deel je ervaringen

De stuurgroep heeft de ambitie om ook te kijken naar het veiliger maken van werken op infrastructuur van andere wegbeheerders. Daarbij helpt het als bedrijven goede en slechte voorbeelden of initiatieven delen met de stuurgroep. Dat kan via info@veiligwerkenopdevluchtstrook.nl of via de website https://www.veiligwerkenopdevluchtstrook.nl, waar ook meer informatie, tips en hulpmiddelen op staan.

Met dank aan: Philip van Nieuwenhuizen, voorzitter/directeur MKB INFRA