‘Inzet uit buitenland gaat mkb niet afdoende helpen’

Gemengde gevoelens over gerichte arbeidsmigratie

“Vanuit politiek oogpunt kan ik me zijn vraag wel voorstellen. Het tekort aan personeel is groot, niet alleen in de bouw, maar in vrijwel elke sector zoeken ze naarstig naar medewerkers. Dus het idee opperen begrijp ik wel. Alleen is het hierheen halen van buitenlandse krachten volgens ons niet het antwoord op dat tekort. Zeker niet voor de mkb-bedrijven tot 50 medewerkers in de bouw, maar bijvoorbeeld ook in de metaalsector”, zegt Geuje Rook, mede namens branchevereniging NVBU aanwezig bij de bijeenkomst in Den Haag, waarover elders in deze editie een uitgebreid verslag te lezen is (zie pag…).

Veel beperkingen

Het gebrek aan enthousiasme over buitenlandse inhuur komt niet voort uit onwil, zegt Rook. Sterker nog, in het bouwbedrijf dat hij vorig jaar officieel overdroeg aan zijn zoon, werken al ruim 15 jaar twee buitenlandse vakkrachten. “Zij zijn inmiddels onderdeel van het bedrijf en doen in alles mee. Het is dan ook zeker niet discriminerend bedoeld, maar voor het oplossen van de huidige personeelstekorten zitten er simpelweg te veel beperkingen aan het werken met buitenlanders binnen de kleinschalige mkb-bouw.”

Zo is het erg lastig om op voorhand te controleren hoe het is gesteld met de kwaliteit en ervaring van de mensen. “Veel van onze bedrijven richten zich op het echte vakwerk dus een goede opleiding is de basis om dit werk te kunnen doen. Het toetsen van de mate waarin deze groep beschikt over voldoende kennis en kunde is ingewikkeld.”

Geuje Rook: “Het beheersen van de Nederlandse taal is essentieel voor de veiligheid op de bouwplaats”

Veilig werken essentieel

Voor steigerbouwers gelden strenge opleidingseisen om te waarborgen dat ze veilige steigerconstructies bouwen en zelf ook veilig werken. “Dat maakt de inzet van arbeidsmigranten bewerkelijk. Je moet diploma’s of certificaten die ze bezitten op waarde schatten en anders opleiden. Het is niet onmogelijk, maar vraagt veel van de inhurende werkgever”, zegt Gerard Westenbroek, branchemanager van de VSB (Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven).

Daarnaast is de taal een belangrijke drempel. Rook: “Het beheersen van de Nederlandse taal is essentieel voor de veiligheid op de bouwplaats. Daaraan willen we net als andere gespecialiseerde branches in de bouw geen concessies doen dus ook dat maakt de inzet van buitenlandse vakkrachten in de praktijk erg lastig.”

Huisvesting is lastig

Naast kwaliteit, opleiding, taal en veiligheid is huisvesting voor deze groep ook een belemmerende factor, zo zegt Rook. Die visie deelt Westenbroek. “Een deel van onze leden werkt voor opdrachtgevers in de industrie, chemie en energiesector en daar moet vaak in korte tijd veel werk verzet worden. Bijvoorbeeld omdat de periode waarin delen van de bedrijfsvoering stilgezet moeten worden voor onderhoud, reparatie of ander werk zo kort mogelijk gehouden moet worden. In die gevallen kan de inhuur van buitenlandse krachten wel een oplossing bieden om de strakke planning te kunnen halen, maar dan reist meteen de vraag: waar brengen we die mensen onder?”

Opdrachtgever mede-eigenaar

Lange tijd beschouwden de grote opdrachtgevers die vraag als het probleem van de steigerbouwer, maar die houding verandert volgens Westenbroek de laatste maanden. “Eerder kon de opdrachtgever zich nog wat harder opstellen. Ze vonden het echt aan ons en de uitzendbureaus om dit zelf maar op te lossen. En als we niet konden leveren, gingen ze naar een ander, was vaak de reactie. Maar inmiddels zijn de tekorten overal groot en is er voor de opdrachtgevers niet snel een alternatief te vinden. In de hele sector is sprake van een groot tekort. Het besef dat ze mede-eigenaar zijn van het probleem komt steeds meer.”

Soms kan dan met hulp van de opdrachtgever lokaal of regionaal huisvesting gevonden worden. “Zo hebben sommige bedrijven ruimte op het eigen terrein of woonruimte in de regio’s waarin ze actief zijn. Maar dat stuit met de huidige woningnood vaak op weerstand bij een deel van de bevolking die al lange tijd op een wachtlijst voor woonruimte staat.”

Gerard Westenbroek: “Het besef dat opdrachtgevers mede-eigenaar zijn van het huisvestingprobleem komt steeds meer”

Aan politiek adresseren

Westenbroek en Rook benadrukken dat het onderwerp vanwege alle uitdagingen en belemmeringen aan de politiek geadresseerd moet worden. Westenbroek: “Dat was ook deels de insteek van de bijeenkomst in de Malietoren. De mkb-bouw kampt met veel uitdagingen en het personeelstekort is daar een prominente van. De inhuur van medewerkers uit het buitenland kan voor sommige bedrijven een oplossing zijn, maar die oplossing brengt ook weer andere uitdagingen met zich mee. Het is belangrijk om die ook helder voor ogen te hebben en houden.”

Volgens Rook is een van de gevolgen van de inzet van buitenlandse krachten dat de bouwopleidingen daaronder zullen lijden. “Deze medewerkers worden netjes uitbetaald, alleen dragen zij geen premies af waarmee de beroepsopleidingen deels gefinancierd worden. Inzet van arbeidsmigranten op grotere schaal kan dus leiden tot uitholling van onze opleidingen en daar zijn we als branche niet bij gebaat.”

Onzekerheid over verblijfsduur

Zowel Rook als Westenbroek zien in arbeidsmigranten een mogelijk risico als het gaat om de continuïteit van het werk. “Als je ze hierheen haalt voor een project, weet je niet wat ze daarna doen. Dat geldt ook voor de arbeidsmigranten die via het uitzendbureau werken. Als zij tijdens een vakantie voor een paar weken naar huis gaan, is het niet vanzelfsprekend dat ze binnen de afgesproken tijd ook weer terugkeren.”

Wel voor het grootbedrijf

De gerichte arbeidsmigratie kan volgens Rook voor het grootbedrijf in de bouw wel verlichting bieden. “Zeker op de projecten waar maanden achtereen veel repeterend werk is, waarvoor niet al te veel ervaring en scholing nodig is. Maar zoals gezegd, dergelijke werken hebben de leden van de NVBU niet dus arbeidsmigranten bieden voor ons niet de oplossing voor het personeelstekort.”

Het tekort is ook bij de leden van de NVBU merkbaar, maar Rook zegt dat de bedrijven het tijdelijk liever met iets minder omzet doen dan op korte termijn constructies met arbeidsmigranten op te zetten. “Voor ons geldt dat de oplossing bestaat uit het zorgen voor een goede en permanente instroom van jong opgeleiden. Een oplossing die wat langer duurt, maar beter is voor het mkb.”