Circulair slopen voor gevorderden

Verificatieregeling Circulair Sloopproject voor Fluorgebouw

Medewerkers van Foekens voeren controles uit in het gestripte Fluorgebouw.

Gaby Foekens, algemeen directeur van Foekens Sloopcombinatie b.v.: ‘Circulair slopen is op dit moment bij lange na niet rendabel. Maar het wordt de toekomst en wij willen voorbereid zijn.’

De komende zeven jaar verandert het Haarlemse kantoorgebied tussen het Spaarne Gasthuis en Centrum Schalkwijk in een groene en duurzame woon- en werkbuurt met 1250 huur- en koopwoningen. Het Fluorgebouw in Haarlem is het tweede voormalige kantoorpand dat hier transformeert tot woongebouw. Insteek van Dura Vermeer in het project: bouwen met een zo klein mogelijke footprint.

“Om het certificaat te verdienen, wordt het complete circulaire slooproces gecontroleerd door een onafhankelijke certificerende instantie en moet het voldoen aan hoge eisen.”

Verificatieregeling verlangt bewijslast

Bij die kleine footprint hoort niet alleen het hergebruik van het bestaande kantoorpand, maar ook een circulaire ontmanteling tot op het casco, besloot Dura. De aannemer nam Foekens sloopcombinatie uit Zaandam in de arm om het kantoorpand circulair te strippen – maar met een twist: volgens de strenge regels en hoge doelen van de nieuwe Verificatieregeling Circulair Sloopproject. Gaby Foekens: “Om dat certificaat te verdienen, werd het complete circulaire sloopproces gecontroleerd door de onafhankelijke certificerende instantie Normec conform de regels van Stichting veilig en milieukundig slopen en moest het hele sloopproces voldoen aan hoge eisen.”
De nieuwe certificering – het Fluorgebouw is het vierde project in Nederland met deze aanpak – borgt het circulaire sloopproces van a tot z, als fundament voor meer efficiëntie, resultaat en transparantie. Foekens: “De verificatierregeling verlangt van ons bewijslast over het hele slooptraject. Iedereen heeft zodoende zwart op wit wat wij als circulair sloper doen.”

Circulair demontageplan is bewerkelijk

Die eisen logen er niet om. De verificatieregeling verlangde om te beginnen een nauwgezette oogstrapportage vooraf. Die rapportage bundelde Foekens in het meer dan honderd pagina’s tellende circulair demontageplan voor het Fluorgebouw. Dat plan beschreef van alle materialen in het voormalige kantoor exact wat het was, hoeveel ervan in het gebouw aanwezig was en waar in het gebouw het materiaal te vinden was.

Marijke Nas, directeur Dura Vermeer Bouw Midden West ontvangt uit handen van Gaby Foekens (rechts) het meer dan honderd pagina’s tellende circulair demontageplan voor het Fluorgebouw. Het omvat een nauwgezette beschrijving van de oogstrapportage.

“Dit is de weg naar een volledig circulaire bouw en sloop zoals die in 2050 van ons verlangd wordt.”

Het demontageplan meldde ook hoe de materialen gedemonteerd moesten worden, wat de afkeurcriteria voor hergebruik waren en wie dat tijdens de sloop zou gaan doen. Het rapport inventariseerde daarnaast precies de afzetmogelijkheden en wat er uiteindelijk met het materiaal of product te gebeuren stond. Gaby Foekens: “Dankzij die inventarisatie hadden we exact in beeld wat er in het Fluorgebouw aan bouwmaterialen voorhanden was en wat we ermee konden: wat is haalbaar en wat moeten we daarvoor doen? Zo wisten we vooraf welke materialen herbruikbaar waren en welke niet. Daarmee was voor aanvang van de sloop per materiaal de vraag beantwoord: upcyclen, recyclen of toch een einde als afval? En dat is precies de waarde van de Verificatieregeling Circulair Sloopproject. De verificatierregeling eist van ons bewijslast over het hele slooptraject. Met die bewijslast moet je als circulair sloopbedrijf hard maken dat je plannen niet bij plannen blijven, maar werkelijkheid worden. Iedereen heeft zodoende zwart op wit wat wij als circulair sloper doen.”

Het Fluorgebouw is compleet gestript en klaar om het appartementen­complex Elements te wo­­rden.

Gezond realisme

Die bewijslast wordt, als gezegd, getoetst door een onafhankelijke externe certificatie-instelling. Gaby Foekens: “Pas als de certificerende instantie je bewijslast heeft goedgekeurd en je een pand ook echt op het hoogste niveau hebt geupcycled of hoogwaardig gerecycled, ontvang je als sloopbedrijf het certificaat.”
De verificatieregeling betekent voor slopers ook dat ze zelf op zoek moeten naar afzetmarkten voor hun circulair geoogste materialen. Bij het Fluorgebouw keek Foekens sloopcombinatie wat opdrachtgever Dura zelf kon en wilde hergebruiken bij de transformatie, wat kon worden doorverkocht aan derden – en zelfs wat voor niets de deur uit kon. Gaby Foekens: “Dat zoeken naar afzet zorgt ook voor een gezond stuk realisme. Ik had in het Fluorgebouw bijvoorbeeld twintig jaar oude toiletpotten die tien jaar lang niet gebruikt waren – die kon ik alleen nog kwijt in de puinbak, om vervolgens te worden gerecycled naar een secundaire bouwstof die kan worden toegepast in de wegenbouw, de betonindustrie of de asfaltindustrie.”

“Onrendabel werken zie ik als de investering die deze verificatieregeling in de beginfase van ons vraagt. Rendabel wordt het als er meer vraag ontstaat naar deze manier van slopen.”

Plafondpanelen voor de ouderensoos

Als voorbeeld van wat voor niets niet de deur uit kon, noemt Gaby Foekens 450 vierkante meter relatief nieuwe systeemplafonds uit het Haarlemse kantoorpand. Die gaf het sloopbedrijf gratis weg, aan een ouderensoos in Amsterdam. Gaby Foekens: “De panelen konden in de soos zonder verdere bewerking opnieuw gebruikt worden. Ook dat is upcycling. Dat is pure winst en supergaaf.”
De al wat oudere systeemplafonds in het Fluorgebouw werden door de fabrikant teruggenomen en gerecycled tot nieuwe plafondelementen. Die keren straks terug in de markt als nieuwe systeemplafonds. Ook de daktegels, underlayment platen, kabelgoten, nooduitgangbordjes, keukenelementen en de fietsenstallingen konden worden geupcycled en zonder bewerking hergebruikt. Foekens: “De airco’s uit het Fluorgebouw hebben we in ons eigen bedrijfspand hergebruikt.”

Woongebouw Elements wordt straks het centrale pand in een nieuwe duurzame stadsbuurt in Haarlem-Schalkwijk.

Naar een volledig circulaire bouw en sloop

Werken volgens de Verificatieregeling Circulair Slopen, waarom zou je het eigenlijk doen? Gaby Foekens is de eerste om te erkennen dat circulair slopen volgens de verificatieregeling duurder is en veel extra tijd en arbeid vraagt: “Is het rendabel? Nee. Dit is dertig procent duurder in manuren. Wij betalen voor geoogste producten, aan de fabrikant die ze terugneemt en via de vrachtwagens die naar de fabrikant gaan. Is het nodig dat we het zo doen? Ja. Dit is de weg naar de toekomst, naar een volledig circulaire bouw en sloop zoals die in 2050 van ons verlangd wordt. Onrendabel werken zie ik als de investering die deze beginfase van ons vraagt. Rendabel wordt het als er meer vraag ontstaat naar deze manier van slopen. Voor nu moeten we opdrachtgevers nog echt meenemen, er is vaak toch wat angst ten aanzien van de planning en de kosten. Maar ook dat gaat veranderen.”