Twee kilometer wapeningskorf per dag

Tilborghs investeerde in mattenlasmachine met buigfunctie

Tekst: Arie Grevers
Fotografie: Kees Stuip

In de productiehal van de Tilborghs in Geldrop staat tussen het gebruikelijke buigmaterieel een bijzondere machine die in 2018 is aangeschaft. Met enige regelmaat verzorgt één van directeuren, Danny Foederer dan wel Peter Tilborghs, op verzoek van de leverancier van het apparaat een rondleiding. Er is belangstelling van over de hele wereld. Onlangs nog was er een delegatie uit Frankrijk op bezoek. Wat is er zo bijzonder aan de machine?
Danny: “Als je een korf, de wapening van bijvoorbeeld een betonbalk, wilt maken, buig je normaal eerste de beugels en dan vlecht of las je daaraan de staven. Onze machine maakt eerst een net om er vervolgens een korf van te maken. Het is een mattenlasmachine met buigfunctie. Heb je eenmaal een keuze gemaakt voor een model uit de digitale bibliotheek en de overige parameters als lengte en diameter vastgesteld, dan rolt daar ook direct de materiaalstaat uit. Alle gewenste staafdiameters zijn te verwerken, zolang ze op rol te verkrijgen zijn. Dat wil zeggen: tot en met 16mm. En dan is het een kwestie van: staven richten, knippen, lassen en daarna – als gezegd – buigen in de gewenste vorm. Wij benutten de mogelijkheden van de machine optimaal, doordat we de aansturingsoftware hebben aangepast. Een beetje experimenteel, zeg maar. En met name dat wekt de belangstelling van de buitenlandse delegaties.”
Eén operator kan met de machine per dag de wapeningskorven voor twee kilometer betonbalk maken. Als je dat op de traditionele wijze doet, moet je bijna veertig mensen inzetten. Tachtig procent van de opdrachten in de burger- en utileitsbouw kan de machine in hoog tempo verwerken. Niet voor niks heeft Tilborghs onlangs 2000 vierkante meter grond aangekocht van de buurman. Daar komt een nieuwe hal met onder meer een tweede mattenlasmachine met buigfunctie.

Peter Tilborghs (links) en Danny Foederer: “Ondanks zorgen over toekomst toch optimistisch. Dit jaar nog start de bouw van een nieuw fabriekshal van 2000 vierkante meter”

Onnodig ingewikkeld

De digitalisering van het proces kan ook doorslaan, zegt Danny en dan doelt hij op de ontwerpkant. Danny: “3D-modelleren is mooi, maar maakt het proces soms onnodig ingewikkeld. Een voorbeeld uit de praktijk. De wapening van een vloer was in allerlei lagen opgebouwd. Per laag kregen we er een tafelgrootte tekening bij. Dat resulteerde in 64 tekeningen om zo’n vloer te maken. Maar als vlechter wil je ook een overzichttekening die laat zien waar je eindigt. Die zat er dan weer niet bij. 3D modelleren is zinvol als je wilt inzoomen op moeilijke en ingewikkelde knopen om te kijken of er een clash in het ontwerp zit. Voor de rest heb ik liever een traditionele overzichtstekening. Ook al, omdat 3D-modelleren heel veel tijd kost. Ik vraag dan wel eens aan de aannemers: voor wie doen jullie dit eigenlijk. En dan denken ze, dat ze ons daar een plezier mee doen…”

Keerzijde nieuwe machines

Er is veel veranderd sinds de begintijd toen het niet ongebruikelijk was dat je met zes man aan een dikke staaf zat te sjorren om deze te buigen. Ook al blijft het vlechtwerk fysiek belastend, toch zijn de arbeidsomstandigheden door de automatisering en hulpmiddelen in de loop der tijd enorm verbeterd. De aanschaf van machines die twee kilometer korf per dag kunnen maken kent echter ook een keerzijde. Peter: “De kleine bedrijfjes met een beugelautomaat in een schuurtje en enkele buigbokjes zullen waarschijnlijk verdwijnen. Ze zijn niet opgewassen tegen het hoge productietempo van ons soort bedrijven. Dat vind ik jammer, want we hebben veel respect voor dit type bedrijven. Mijn eigen vader en ook die van Danny zijn zo begonnen.”

Van fiets tot wapeningscentrale

Net als bij vele wapeningscentrales liggen de roots van Tilborghs dus in de ijzervlechterij. In de jaren vijftig trokken de vaders van de beide directeuren op de fiets langs Brabantse bouwplaatsen om wapeningsstaal te vlechten. Ze waren vrienden en deden niet voor elkaar onder. Echte mannetjesputters, zegt Danny. Gezamenlijk een bedrijf starten leek hun niet zo verstandig, ook al omdat hun visies uiteenliepen. Frans Tilborghs zag meer heil in de b- en u-bouw, terwijl Joep Foederer zich wilde richten op het civiele werk.
Toen Frans Tilborghs in 1960 samen met een broer een eigen bedrijf oprichtte, liepen de wegen van beide vrienden uiteen. Joep Foederer startte zijn eigen onderneming, EGBB infra staal BV, dat vlechtwerk verrichtte voor civiele opdrachtgevers. Danny trad in de voetsporen van zijn vader.

“Als er geen tijd meer is om ons te raadplegen in de ontwerpfase, kan dat leiden tot faalkosten”

Net voor de crisis had Danny de activiteiten uitgebreid met een wapeningscentrale. Een forse investering… en toen was er lange tijd nauwelijks wat te doen. Dat liep in 2014 spaak. Net als vele collega’s moest Danny de deuren van zijn bedrijf sluiten. ’s Avonds belde hij Peter Tilborghs en kwam langs voor een kop koffie. Het klikte en de volgende werkdag van Danny begon om zeven uur bij Tilborghs, waar hij al snel deel uitmaakte van de directie. Na ruim vijftig jaar kwam er dan toch een bedrijf dat geleid wordt door een Tilborghs en een Foederer.
Danny tuigde een civiele tak op en anno 2021 draait deze afdeling ongeveer dertig procent van de totale omzet. Een tweede standbeen maakt het bedrijf minder kwetsbaar. Als het in de b- en u-bouw minder gaat, kan civiel dat mogelijk compenseren. Of andersom.
Peter: “Een tweede standbeen is heel belangrijk in tijden van crisis. Dat heeft Danny aan den lijve ondervonden en dat heeft mede geleid tot het faillissement van zijn bedrijf. En wij hebben in de crisisperiode gemerkt dat het toch een erg smalle basis is, als je alleen afhankelijk bent van de b- en u-bouw.”

Laagste prijs rules

Als één van de weinige Nederlandse wapeningsbedrijven heeft het bedrijf nog vlechtploegen die op de bouwlocatie de wapening samenstellen. Waarom niet ook de bekisting en het betonwerk erbij pakken?
Danny: “We hebben ooit pogingen in die richting ondernomen door contact te zoeken met funderingsbedrijven. Maar die zijn op niets uitgelopen. De gedachte is niet verkeerd: één aanspreekpunt voor het betonwerk en ontzorgen van de opdrachtgever. Alleen zitten we in een markt waar vooral gekeken wordt naar de laagste prijs. En partijen die het hele pakket aanbieden blijken toch wat duurder te zijn, dan de meer traditionele marktsituatie waarbij wapeningsstaal en bekistings- en betonwerk door twee gescheiden partijen wordt aangeboden. Maar wie weet komt daarin ooit nog verandering.”

Onnodige faalkosten

Danny zit het liefst in de ontwerpfase al aan tafel om zijn expertise in te brengen.
“In die fase is nog wat aan te passen als je vanuit jouw discipline problemen voorziet omtrent de uitvoerbaarheid of de arbeidsomstandigheden. Op civiele werken is dat doorgaans gebruikelijk. In de b- en u was dat ook zo, maar daar zie je een verandering. Het ontwerp zit tegenwoordig zo dicht op de uitvoering, waardoor je geen tijd meer hebt om aanpassingen door te voeren. Dat is jammer en kan leiden tot onnodige faalkosten.”